bhagavadajjukam - mozhi transliteration

THIS MAY NEED CORRECTIONS. PRAKRIT NOT EXACTLY CORRECT

bhagavadajjukam bhagavan- ajjuka
bOdhaayanavirachitham_


(thathaH praviSathi nandyanthE soothradhaaraH) 


soothradhaaraH:
thvaam paathu lakshaNaapaaDhya 
suravaramakuTEndrachaarumapighRshTaH 
raavaNaanamithaam_gushThO 
rudrasya sadaarcchitha  paadaH 

idamasmadeeyam gRham, yaavath praviSyaami.  (praviSya)  vidooshakaH! vidooshakaH!

vidooshakaH: ayya aahi (aarya ayamasmi.)

soothradhaaraH: vijanam thaavath_.  yaavathE priyamaakhyaasyaami.

vidooshakaH: ayya thaha. (nishkramya praviSya) ayya vijanam guham idam. pi_am daava ayyO aachikkhOdu.
  (aarya thathhaa. aarya vijanam gRham idam_. priyam thaavadaarya aachakshathu.)

soothradhaaraH: Srooyathaam. adyaasmi bahirnagaraad aagacchathaa
anEkasiddhaadESajanithaprathyayEna lakshaNinaa braahmaNEnaahamaadishTaH. adya
ithassapthamEhani thava raajakulE prEkshaa bhavishyathi. thathasthvathprayOga
parithushTEna raajnjaa datthaam mahatheem Sriyamavaapsyaseethi. thasya
braahmaNasyaamitthhyaadESithayaa janithOthsaahaH. thathsam_geethakam karishyaami.

kathhamam idaaneem aaryENa naaTakam naaTyathE? 
vidooshakaH: kadamam daaNim ayyENa naaDaam naa_iadi?

soothradhaaraH: athraiva mE cinthaa. attha thu naathakaprakaraNOdbhavaasu
vaarEhaamRgadimasamavakaaravyaayOgabhaaNasallaapaveeDhyuthsRshTikaankaprahasa
naadishu daSajaathishu naatya rasEshu haasyamEva pradhaanamithi paSyaami. thasmaath
prahasanamEva prayOkshyaami.


aarya, aham haasyOpi prahasanam na jaanE. 
vidooshakaH: ayya, aham hassOvi pahasaNam Na jaaNE.
 
soothradhaaraH: thEnana hi Sikshyathaam bhavaan. Na SakyamaSikshithEnana
kimchichidapi jnjaathum.

thEnana hi aarya Eva mE upaadiSathu. 
vidooshakaH: thEnaNa hi ayyO Evva mE uvadisadu.

 soothradhaaraH: baaDham.
 jnjaanaartha kRthabuddhistvam sanmaargENaanugaccha gacchantham

(NEpathyE) 

SaaNDilyaH! SaaNDilyaH!

soothradhaaraH: (Srutvaa)
yOgeeSvaram dvijavRsham Sishya iva maam parivraajam 

(nishkraanthau) 

prasthaavana. (aamukham)

(thathaH praviSathi parivraajakaH)

parivraajakaH: SaaNDilyaH! SaaNDilyaH! (pRshThathO avalOkya) na thaavaddRSyathE.
sadRSamasya thamOvRthasya. kutha:
dEhO rOganidhirjaraavaSagathO leenaanthakaadhishThithO
yO nithyaprathighaatharuddhavishayastheerE yathhaa paadapaH 
tham labdhvaa sukRthairanEkaguNithair dEhaathmanaa vismithO
maththO yO balaroopayauvanaguNair dOshaanna thaan paSyathi 

thasmaadanaparaaddhaH khalvayam thapasvee. punarapi samaahvaanam karishyE.
SaaNDilyaH! SaaNDilyaH! 

(thathaH praviSathi SaaNDilyaH) 


SaaNDilyaH: bhOH. prathhamamevaaham karaTaka SEshasamidvE niraksharaprakshipthajihvE
kaNThaprasakthayajnjOpaveethE braahmaNyamaathraparithushTE kulE prasoothaH. thathO
dvitheeyamasmaakam gRhESananaaSEna bubhukshithaH praatharaSanalobhEna
SaakyaSramaNakam pravrajithOsmi. thadOsthathra daasyaa
puthraaNaamEkakaalabhukthathvEna bubhukshithaH thamapi visRjya cheevaram cchhithvaa
paathram prathOlya chhathramaathram gRheethvaa nirgathOsmi. thathasthRtheeyamasya
dushTaachaaryasya bhaaNDa bhaara gardabhassamvRththaH. kuthranu khalu kuthaHnu
khalu gathO bhagavaan? aa! Esha dushTalimgee praatharaSanalObhEna Ekaakee
bhikshaamaahiNDithum gatha ithi tharkayaami. yaavadadooragatham bhagavantham
sambhaavayaami. (parikramya dRshTvaa) Esha khalu bhagavaan! marshayathu marshayathu
bhagavaan!
 
parivraajakaH: SaaNDilyaH na bhEthavyam na bhEthavyam.

SaaNDilyaH: bhO bha_avam imasseem jeeva lO_E NiccOcchava visEsE suhap pahaaNE
kENa vihiNaa bha’avO bhikkam aahimDadi?
(bhO bhagavannasmin jeeva lOkE nithyOthsavaviSEshE sukha pradhaanE kEna vidhinaa
bhagavaan bhikshaamaahiNDathi)

parivraajakaH: SRNu:
amaana kaamassahitha vyagharshaNaH
kRSaajjanaadbhaikshakRthaathmadhaaraNa
charaami dOshavyasanOththaram jagad-
hradam bahugraahamivaapramaadavaan 

 
SaaNDilyaH: bhO bha_avam!
Na maama_O atthi Na bhaadu_O vaa 
pidaa kudO mE bhavappasaadO 
EkkO aham aNNahadatthaNENa 
jaTThim paviTThO Na hu dhammaLOhaa 
(bhO bhagavan! na maamakOasthi na bhrathRkO vaa pithaa kuthO mE
bhagavathprasaadaH
EkOaham annahathathvEna yashTim pravishTO nathu
dharmalObhaath_)

parivraajakaH: SaaNDilyaH kimEthath?


SaaNDilyaH: Nam bhoodatthO aLee_am bamdhaam_thi bha_avO bhaNaadi?
(nanu bhoothaarthhOaLeekam bandhakamithi bhagavaan bhaNathi? )

parivraajakaH: athha kim? sathyamanRtham chaabhisandhaaya kRtham bandhakam
bhavathi. kuthaH:

yadaathu samkalpithamishTamishTathaH
karOthi karmaavahithEnandriya pumaan 
thadaasya thathkarma phalam sadaa suraiH 
surakshithO nyaasa ivaanupaalyathE 


SaaNDilyaH: kadaa Nu khu thassa phaLam Lahadi? (kadaanu khalu thasya phalam labhathE 
)

parivraajakaH: yadaa viraagamaiSvaryam labhathE thadaa. 

SaaNDilyaH: tham puNa kaham Lahadi? (puna kathham labhathE? 
)

 
parivraajakaH: Asamgathayaa.

SaaNDilyaH: bhO bhaavam, kim puNa Edam asamgadam thi puchchhayadi? (bhO bhagavan,
kim punaridam asamgatham ithi pRcchhyathE)

parivraajakaH: raagadvEshayOrmadhyasthhaa. kuthaH : 
sukhEshu duHkhEshu cha nithyathulyathaam bhayEshu harshEshu cha naathirikthathaam.
suhRthsvamithrEshu cha bhaava thulyathaam vadanthi thaam thathvavidOhyasamgathaam 

SaaNDilyaH: kim Edam puNa atthi? (kim idam punarasthi? )

parivraajakaH: naasathassamjnjaa bhavathi.

SaaNDilyaH: sakkam kuttham_thi bha_avO bhaNaadi? (Sakyam karthumithi bhagavaan
bhaNathi?)

parivraajakaH: kaH sandEhaH?

SaaNDilyaH: aLee_am  aLee_am Edam! (aLeekamaLeekamidam_)

parivraajakaH: kathhamiva?

SaaNDilyaH: bha_avO khu daava mam kissa kuppadi? (bhagavan khalu thaavanmaam
kimarthham kupyathi?)

parivraajakaH: naadhyeesha ithi!

SaaNDilyaH: jadi aham ahee_aami vaa Naahee_aami vaa kim dava mutthassa? 
(yadyahamadhyEmi vaa naadhyEmi vaa kim thava mukthasya?)

parivraajakaH: maamaivam. abhyupagathaSishyaarthham thaaDanam smRtham ithi.
thasmaadakupithaSchaaham SrEyOrththham bhavantham thaaDayaami.

SaaNDilyaH: achchEram! achchEram! akuvidO Naama thaaDEdi kiLa bha_avO. hijjadu Esaa
kahaa. adikkamadi bhikkhavELaa.
(aaScharyam! aaScharyam! akupithO naama thaaDayathi kila bhagavaan.
chhidyathaamEshaa kathaa. athikraamathi bhikshaavElaa.)

parivraajakaH: moorkha! praathasthaavanna madhyaahnaH. nyasthamusalE vyamgaarE
sarvabhukthajanE kaalE  ithyupadESaH. thasmaadviSramaarthamidamudyaanam
praviSaavaH.
 
SaaNDilyaHH: haa! haa! paDijjaahaaNee_O khu bha_avO samvuththO.
(haa! haa! prathijnjaahaanikaH khalu bhagavaan samvRththaH.)
 

parivraajakaH: kathhamiva?

SaaNDilyaH: Nam samasuhadukkhO kiLa bha_avO. (nanu sama sukhaduHkhaH kila
bhagavaan.)
 
parivraajakaH: athha kim? samasukhaduHkhO mamaathmaa karmaathmaa
viSramamichchhathi.

SaaNDilyaH: bha_avam kO EsO atthaa Naama? KO aNNO kammatthaa Naama?
(bhagavan ka Esha aathmaa naama? kOnyaH karmaathmaa naama?)

parivraajakaH: SRNu:
ya svapnE gaganamupaithi sOantharaathmaa
sOapyaathmaa vidhivihitham prayaathi yaScha 
dEhOyam nara ithi samjnjithOnyathhaa vaa
karmaathmaa Sramasukhabhaajanam naraaNaam 

SaaNDilyaH: jO ajarO amarO acchEjjO abhEjjO sO atthaa Naama. JO hasadi haasEdi sa_adi
bumjEdi viLa_am cha gacchadi sO kammatthaa Naama.
(yO_ajaraH amaraH achchhEdyaH abhEdyaH sa aathmaa naama. yO hasathi haasayathi
SEthE bhumkthE vilayam cha gachchhathi sa karmaathmaa naama.)

parivraajakaH: yathhaa graahyam thathhaa gRhNeetham.

 
SaaNDilyaH: aa apEhi! abhiggaheedOsi. (aa apEhi! abhigRheethOsi.)

 
parivraajakaH: kathhamiva?

SaaNDilyaH: Nam sO Evva_daaNim EsO. Na hi sareeram viNaa atthi kim_’vi.
(nanu sa EvEdaaneemEshaH. nahi Sareeram vinaa asthi kimapi.)
 
parivraajakaH: laukikamabhihitham. yathaScha bhEdam upagathaanaam sathvaanaam
sthhaanaani SruyanthE. atha Evam broomaH.

SaaNDilyaH: Savvam daava thiTThadu. thuvam daava kO? (sarvam thaavatthishThathu. thvam
thaavathkaH?)
 
parivraajakaH: SRNu: 
khapavanasalilaanaam thEnajasaSchaikadESaad- 
upachithachalamoorthiH paarthhivadravyaraaSiH  
SravaNanayanajihvaanaasikaasparSavEdee
nara ithi kRtha samjnjH kOpyaham praaNidharmaa.
 

SaaNDilyaHH.: haa! haa! Etth_amatthEnaNa atthaaNam vi Na jaaNaadi. kim puNa
atthaaNam? (vilOkya) bhO bha_avam idam uyyaaNam.
(haa! haa! EthaavanmaathreNa aathmaanamapi na jaanaathi. kim
punaraathmaanam? (vilOkya) bhO bhagavannidamudyaanam.)

parivraajakaH: thvam thaavathpraviSaagrathaH. vivikthaSaraNaaraNyaprathiSrayaa vayam.

 
SaaNDilyaHH: bha_avam Evva puradO pavisadu. Aham piTThadO pavisaami.
(bhagavaan Eva purathaH praviSathu. aham pRshThathaH praviSaami.)

parivraajakaH: kimarthham?

SaaNDilyaH: hELaa_aN_e mama maadaa_e sudam asO_apallavamthaNiLuddhO vagghO
paDivasadi_tthi. Thaa bha_aavam evva puradO pravisadu.
(hElaayanyaa mama maathuH Srutham aSOkapallavaantharaniruddhO vyaaghraH
prathivasatheethi. thad bhagavaan Eva purathaH praviSathu.)

parivraajakaH: baaDham. 

SaaNDilyaHH: avihaa! vagghENa gahïdOhmi. MOcEee_i mam vagghamukhaadO. aNaahO
vi_a vagghENa khaa_idOhmi. idam khu LuhiLam passavadi kamThaadO.
(avihaa! vyaaghrENa gRheethOsmi. mOchaya maam vyaaghramukhaath_. anaathha iva
vyaaghrEna khaadithOsmi. idam khalu rudhiram prasravathi kaNThaath.)

parivraajakaH: SaaNDilyaH! na bhEthavyam na bhEthavyam. mayoora khalvEshaH. 

SaaNDilyaHH: saccham mOrO? (sathyam mayooraH?)

parivraajakaH: athha kim? sathyam mayooraH.

SaaNDilyaH: jayi mOrO thEnaNa hi ugghaaDEmi akkhiNi.
(yadi mayoorasthEna hyudghaaTayaamyakshiNee.)

parivraajakaH: chhandathaH

SaaNDilyaH: ham daasyaaH puthrOH vyaaghraH madbhayEna mayooraroopam gRheethvaa
palaayathe. (udyaanam niroopya) hi! hi! champakaarjunakadamba
neepanichulathilakakurabakakarNikaara karpoora choothapriyamgusaalathaalathamaala 
punnaaganaagabakulasarala sarjasinduuvaara thRNaSoolyasapthaparNa karaveera
kuthajavahni chandanaaSOkamallikaanandyaavarthathagarakhadira kadaleesamavakeerNam
vasanthOpaSObhitham pravaalapathra pallava dala kusuma manjjaree samaakulam
athimuktha maalathee lathaa maNDapa maNDitham,
mayoora kOkila mattha bhramaramadhuraaraavasamghushTam
priyajanaviprayOgasamuthpanna SOkaabhibhoothayuvatheejanaanaam anuthaapakaram,
samprayukthaanaam sukhaavaham. ahO ramaNeeyam khalvidamudyaanam!
 
ham daasee_E puththO vagghO mabbhayENa mOraroovam gahvi_a paLaa_adi. (Udyaanam
niroopya) hï! hï! champakaarjuna kadamba neepanichulathilakakurabakakarNikaara karpoora
coothapriyamgusaala thaalathamaala !
puNNaa_aNaa_ava_uLasaraasajjasimduvaarathiNasuLLasatthavaNNakaNaveerakuDachava
NNichamdaNaasO_a vasamdOpasOhidam pavaaLapatthapaLLavadaLa 
maaLadïLadaamamDavamamDidam, mOra kO_iLa matthabbhamara
pi_ajaNavippa_O_asamuppaNNasO_aa_hihooda juvadïjaNaaNam aNudaava_aram,
sampavutthaaNam suhaavaham. ahO ramaNijjam khu idam uyyaaNam!

parivraajakaH: moorkha! ahanyahani heeyamaanEshvindriyEshu kim thEna ramaNeeyam?
paSya kuthaH:

abhyaagatha kisalayaabharaNO vasanthaH
praapthaa SarathkumudashaNDavibhooshaNEthi 
baalO navEshvRthushu rajyathi naama lOkE 
yajjeevitham harathi thathkila ramyamasya 

SaaNDilyaH: jam jadaa ramaNijjam tham thadaa ramaNijjam _thi pucchadi.
(yadyadaa ramaNeeyam thaththadaa ramaneeyam ithi pRchchhyathE)
 
parivraajakaH: apaaNDithyamabhihitham! paSya:
anaagatham praarthhayathaamathikraantham cha SOchathaam
varthamanairathushTaanaam nirvaaNam nOpapadyathE


SaaNDilyaHH: aayathamaanaH panthhaa – nanu kuthrEdaaneem upaviSaavaH?
aaadamaaNO pamthaa – Nam kahimdaaNim upavisaavO?


parivraajakaH: ihaiva vasishyaavahE.

SaaNDilyaH: acOkkham! acOkkham! (achOksham! achOksham!)

parivraajakaH: mEdhyamaraNyamadooshyaa bhooH.


SaaNDilyaHH:Ja’i parissamtO uvavisadukaamO acOkkham cOkkham vaa karEsi. (yadi pariSraantha upaviSathu kaama achauksham chauksham vaa karOshi.)

parivraajakaH: SruthiH pramaaNam naaham. kuthaH:
athimaanOnmatthaanaam ahithE hithamithi kRthaprathijnjaanaam 
naivaasthi param thEshaam svacchandakRthapramaaNaanaam

pEj 22 kazhinjnju ithuvare.


SaaNDilyaH: appamaaNam thuha Edam bahu’am mamtha’amthassa. (apramaaNam thavEdam bahulam manthrayamaaNasya.)


parivraajakaH: maa maivam!
pramaaNam kuru yallOkE
pramaaNïkriyathEna budhai
NaapramaaNam pramaaNasthaa
karishyantheethi niSchaya

SaaNDilyaH: ıa hu dE pamaaNam jaaNaami. (na khalu thEna pramaaNam jaanaami.)


parivraajakaH: Ehi vathsa adhyeeshva thaavath.


SaaNDilyaH: Na daava ajja’issam. (na thaavadadhyEshyaami.)


parivraajakaH: kimarthham?


SaaNDilyaH: ajja’aNassa daava attham sOdum icchaami. (adhyayanasya thaavadarththham SrOthumiccchhaami.)

parivraajakaH: 
adheethaadhyayanairapi kaalaantharaadvijnjEyaa bhavantyadhyayanaarthaa. thasmaadadheeshva thaavath.

SaaNDilyaH: adhïdE kim bhavissadi? (adheethEna kim bhavishyathi?)

parivraajakaH: SRNu:
jnjaanaadbhavathi vijnjaanam, vijnjaanaathsamyamaH, samyamaatthapaH,  thapasO yOga pravRtthiH,
yOgapravRththEnaratheethaanaagathavarthamaanathathvadarSaNam bhavathi.  EthEnabhyOshthaguNamaiSvaryam labhathE.

SaaNDil.: bhO bha’avam! AppacchakkhE jahaakaamam mama buddhim paribhavi’a
bhaNaasi. Sakkam puNa adiTThO bha’avadO paragEhaaNi pavisidum?
para gEhaani pravEshthum? bha’avadO paragEhaaNi pavisidum? 
(bhO bhagavan! AprathyakshE yathhaakaamam mama buddhim paribhaavya bhaNasi. Sakyam  punaradRshthasya bhagavathaH paragEhaani pravEshTum_)

parivraajakaH: kimabhiprEtham bhavathaH?)

SaaNDilyaH: maama abhippEdam sakki’asamaNa’aaNam kaaraNaadO susaadhidaaNi
samghappa’utthaaNi bhO’aNaaNi ahidum. (mamaabhiprEtham Saakya SramaNakaaNaam kaaraNaathsusaadhithaani  samghaprayukthaani bhOjanaanyaSithum.)


parivraajakaH: akaalyam varthathEna lObhO bhavathaH.

SaaNDilyaH: Edassa kaaraNaadO Evva thumam mumDidOsi. ıa hu dE aNNam pa’O’aNam
pEkkhaami. (Ethasya kaaraNaadEva thvam muNDithOsi. na khalu thEna anyathprayOjanam paSyaami.)

parivraajakaH: maa maivam:

mahaathmabhissEvitha poojitham dvijaiH
suraasuraaNaamapi buddhi sammatham  
avaaryamakshObhyamachintyamavyayam
mahanmayaayOga phalam nishEvyathE

SaaNDilyaH: BhO bha’avam! JO’O jO’O ’tthi thummaarisaa pavvaaja’aa bahu’am
mamtha’amthi. KO EsO jO’O Naama? (bhO bhagavan! yOgO yOga ithi yushmaadRSaa pravraajakaaH bahuLam manthrayanthE.  ka Esha yOgO naama? )

parivraajakaH: SRNu:

jnjaanamoolam thapassaaram sathvasthham dvandvanaaSanam
muktham dvEshaacha  raagaaccha yOga ithyabhidhïyathE

SaaNDilyaH: aahaarappamaadO savva pamaadO’tthi mamtha’amthassa NamO bha’avadO
buddhassa. (aahaara pramaadaH sarvapramaada ithi manthrayamaaNaaya namO bhagavathE  buddhaaya.)


parivraajakaH: SaaNDilyaH! kim Ethath?

SaaNDilyaH.: Bha’avam! Kim Na jaaNaasi pudhamam aham paadarasaNa ¬OhENa sakki’a
samaNa’am pavvajidOhmi? (bhagavan kim na jaanaasi prathhamamaham praatharaSanalObhEna Saakya SramaNakam  pravrajithOsmi)


parivraajakaH: asthi kimchidapi jnjaathum?


SaaNDilyaH: atthi atthi! pahoodam vi atthi! (asthi asthi! prabhoothamapyasthi!)


parivraajakaH: bhavathu, SrOshyaamasthaavath.


SaaNDilyaH: SuNaadu bha’avO! ashTau prakRthaya, shODaSa vikaaraa, aathmaa,  panjchavaayava, thraiguNyam, mana, sanjchara prathisanjcharaScEthi. Evvam hi bha’avadaa jiNENa piDa’a puttha’Esu uttham.
(SRNOthu bhagavan! ashTau prakRthayaH, shODaSa vikaaraaH, aathmaa  panjchavaayavaH, thraiguNyam, manaH, sanjcharaH prathisanjcharaSchEthi. Evam hi bhagavathaa jinEna piTaka pusthakEshooktham. )


parivraajakaH: SaaNDilyaH! Saamkhyasamaya Esha na Saakya samaya.

SaaND.: bubhukkhaa’E OdaNagadaa’E cimdaa’E aNNam ma’E cimdidam aNNam
mamthidam. ’DaaNim suNaadu bha’avO:
adiNNadaaNaadO vEramaNam sikkhaapadam. 
mudhaavaadaadO vEramaNam sikkhaapadam. 
abbamhachayyaadO vEramaNam sikkhaapadam. 
paaNaadipaadaadO vEramaNam sikkhaapadam.
akaaLa bhO’aNaadO vEramaNam sikkhaapadam. 
ahmaa’am buddham  dhammam samgham saraNam gacchaami! 

(bubhukshayaa Odanagathayaa chinthayaa anyanmayaa chinthithamanyanmantritham. idaaneem SRNOthu bhagavan:-
adatthadaanaadviramaNam Sikshaapadam.
mudhaavaadaadviramaNam Sikshaapadam.
abrahmacharyaadviramaNam Sikshaapadam.
praanaathipaathaadviramaNam Sikshaapadam.
akaala bhOjanaadviramaNam Sikshaapadam.
asmaakam buddham dharmam samgham SaraNam gachchhaami!


parivraajakaH: SaaNDilyaH! Svasamayamathikramya parasamayam vakthum naarhathi bhavaan. 
thamasthyakthvaa rajO bhithvaa sathvasthassusamaahithaH  
dhyaathu Seeghram bhavaandhyaanamEthajjnjaanaprayOjanam

SaaNDilyaH: bha’avO susamaahidO yO’am cimthEnadu. Aham susamaahidO OdaNam Evva cimthEnami. 
                 ( bhagavaan susamaahitO yOgam chinthayathu. aham susamaahitha Odanam Eva chinthayaami. )

parivraajakaH: chhidyathaamEshaa kathhaa:

sarvam jagathsamkshipa dEhabandhE 
sarvEndriyaaNyaathmani yOjayithvaa 
jnjaanEna sathvam samupaaSraya thvam
dEhaatmanaathmaanamavEkshya kRthsnam 

(thathaH praviSathi gaNikaa chETyau cha)

gaNikaa: hanjjE mahu’ari’E! Kahim kahim raami¬a’O? (hanjjE madhukarikE! kuthra kuthra raamilakaH?)
 
chETee: ajju’E! A’am aa’acchaami’tthi bhaNi’a Na’aram Evva paviTThO aavuttO. (ajjukE! aham aagachchhaami ithi bhaNithvaa nagaram Eva pravishTa aavutthaH. )
 

gaNikaa: hanjjE! kim Nu khu Edam bhavE?  (hanjjE! kim nu khalu idam bhavEth?)


chETee: kim aNNam gOTTheem thuvaarEdum. (kim anyath gOshTheem thvarayithum.)
 

gaNikaa: ’DaaNim ’pi Na payyatthaa gOTThee? (idaaneem api na paryaapthaa gOshThee?)
 

chETee: SuTThu ajju’aa bhaNadi. aasavO Evva gOTThee, jO matthaavEdi haasaavEdi ¬ajjaadheeram ’pi iddhi’aajaNam.
(sushThu ajjukaa bhaNathi. aasava Eva gOshThee, yO madayathi haasayathi lajjaadheeram api sthreejanam.) 

gaNikaa: gachha thuvaarEhiNam. (gachha thvaryainam. )
 

chETee: ajju’E thaha. (ajjukE thathhaa. )
 
(ithi nishkraanthaa) 

gaNikaa: hanjjE parahudi’E! Kahim uvavisaavO. (hanjjE parabhRthikE! kuthra upaviSaavaH.)
 
chETee: Ajju’E! Edassim kusumidasaha’aarathi¬a’a mamDidE si¬aapaTtha’ee muhuttham vi’a uvavisi’a Ekkam vatthu’am gaa’adu ajju’aa.
              (ajjukE! Ethasmin kusumithasahakaarathilak maNDithE SilaapaTTakE muhoorthamiva upaviSya Ekam vasthukam gaayathu ajjukaa.)


gaNikaa: hanjjE parahudi’E! Evvam hOdu.  (hanjjE parabhRthikE! Evam bhavathu.)

(Ubhau upaviSya gaayathaH)

parabhRthamadhukaranaadajyaaghOsha kaama Esha udyaanE    
thishThathi sahakaaraSarO muhyathi noonam manOpi munE 


SaaNDilyaH: (Srutvaa) A_E, kOeeLara_O. Na khuaam kOiLara O. kO EsO? (vibhaavya) aa’asE ghidam pacchittham vi’a mahurO kOvi gee’a ra’O. HOdu pEkkhaami. (kinjcidgathvaa vilOkya) 
avihaa! Kaa’daaNim i’am tharuNee dassaNee’aa aNavarOhENa aLamkaarENa aLamkidaa’imassa   uyyaaNassa a¬amkaarO vi’a uvaTThidaa? 
(ayE, kOkilaravaH. na khalvayam kOkilaravaE. ka EshaH? (vibhaavya) paayasE ghRtham prakshiptham iva madhuraH kOpi geetharavaH. bhavathu paSyaami. (kimchithgathvaa vilokya)  avihaa kEdaaneemiyam tharuNee darSaneeyaa anavarohenaalankaarENA alamkrthaasya udyaanasyaanalnkaara ivopasthhithaa
 

chETee: ajju’E! (ajjukE! )
 

SaaNDilyaH: ayi! gaNi’aa khu iyam! DhaNNaa khu sadhaNaa! (ayi! gaNikaa khalviyam! dhanyaaH khalu sadhanaaH!)
 

chETee: dudee’am ’vi Ekkam vatthu’am gaa’adu ajju’aa.  (dvitheeyamapyEkam vasthukam gaayathvajjukaa.)


gaNikaa: thaha. (thathhaa.)
 
madhumaasajaathadarpaH 
kandarpaH kaamineekathaakshasakhaH   
api yOginaamiha manO 
vidhyathi phullairaSOkaSaraiH  


SaaNDilyaH: A’i mahuram passavadi kamThaadO! SuNaadu bha’avO.  (athimadhuram prasravathi kaNThaat! SRNOthu bhagavaan.)

parivraajakaH: SabdaprayOjanam SrOthram. prasamgamathra na gachchhaami.

SaaNDilyaH: pasamgam ’vi sampadam karEsi ja’i dE kaarisaapaNaa bhavE! (prasamgamapi saampratham karOshi - yadi thEna kaarshaapaNaa bhavEyuH!)
 

parivraajakaH: aa! ApEhi! yukthavyavahaaree bhava.
 

SaaNDilyaH: Maa kuppa. Ajuttham pavvaaja’aaNam kuppidum.  ( maa kupya. ayuktham pravraajakaanaam kOpithum. )

parivraajakaH: Esha na vyavaharaami.
 

SaaNDilyaH: ’DaaNim pamDidOsi. (idaaneem paNDithO asi.)


(thatha praviSathi yamapurushaH)
 
Yamapurusha: Esha bhO:
bhoothaani yO harathi karmahathaani lOkE 
yaH praaNinaam sukRthadushkRthakarmasaakshee
ukthOasmi thEna SamanEna yamEna  dEhE 
praaNaanprajaavadhividhau viniyOjayEthi

thasmaath -
 
naanaaraashTranadeevanaachalavatheem bhoomim samaalOkaya- 
nmEghaisthOyabharaavanamranichayaiH pracchaadyamaanO bhRSam 
theerthvaa  chaaraNasiddhakinnarayutham vaathOddhathaabhram nabhaH 
sampraapthOsmi yamEna yathra vihithastharkaad ivaaham puram

thathkvanu khalu saa?  (VilOkya) ayE! iyam saa! 
sapallavaisthapthasuvarNavarNairaSOkapushpasthabakairmanOjnjaiH
antharhithaa bhaathi  varaamganaishaa sandhyaabhrajaalair iva chandralEkhaa

bhavathu. asthyasyaaH  karmaavaSEshaH. muhoortham sthithvaa praaNaanharaami.

 
chETee: Ajju’E! DassaNee’O khu EsO asO’a kisa¬a’O. ’ıam gahNaami. ( ajjukE! darSaneeya khalv EshOSOka kisalaya. Enam gRhNaami. )
 

gaNikaa: Maa maa! Aham Evva gahNaami! ( aaa maa! aham Eva gRhNaami!)
 

yamapurushaH: ayam sa dESakaalaH. yaavathsarpathvamupagamyaaSOkaSaakhaayam  sthithvaa asyaaH  praaNaanharaami. ayamidaaneem - 
Syaamaam prasannavadanaam madhurapralaapaam 
matthaam viSaalajaghanaam varachandanaardraam 
rakthOthpalaabhanayanaam nayanaabhiraamaam 
kshipram nayaami yama saadanamEva baalaam    

(gaNikaa pallavaapachayam karOthi)

yamapurushaH:  Ayam sandamSakaala! (thathhaa karOthi)

 
 
gaNikaa: Ham! KENa’vi daTThaahmi! ( ham! eEnaapi dashTaasmi! )
 

chETee: (tharuSaakhaam vilOkya) ajju’E! EsO asOapallavamtharidO vaaLO! (ajjukE! EshOSOka pallavaantharithO vyaalaH! )
 
 
gaNikaa: ham! vaaLO! (ham! vyaaLa!) (ithi pathithaa)
 

SaaNDilyaH: (Upagamya) BhOdi! kim Edam? ( bhavathi! kimidam? )
 
chETee: ayya! Esaa ajju’aa vaa¬ENa daTThaa! (aarya Eshaa ajjukaa vyaaLEna dashTaa)
 

SaaNDilyaH: avihaa! bhO bha_avam! Esaa gaNee_aa daaree_aa vaaLENa daTThaa! ( avihaa! bhO bhagavan! Eshaa gaNikaadaarikaa vyaalEna dashthaa! )
 

parivraajakaH: ksheeNEnaasyaa karmaNaa bhavithavyam. kuthaH -
svakarmabhOkthum jaayanthEna praayENaiva hi janthavaH
ksheeNE karmaNi  chaanyathra punargacchanthi dEhinaH
 

chETee: ajjuE kim baadhE? (ajjukE, kim baadhathE?)
 

gaNikaa: Seedadi vi’a mE sareeram. Ubbhamamthivi’a mEppaaNaa. Sa’idum icchaami. (seedatheeva mE Sareeram. udbhramantheeva mE praaNaaH. Sayithum icchaami.)
 

chETee: Suham sa’adu ajju’aa.  ( sukham SEthaamajjukaa)


 
gaNikaa: HanjjE! ’Attham abhivaadEhi. ( hanjjE! maatharamabhivaadaya. )
 

chETee: Sa’am Evva gadu’a ’attham abhivaadEhi Nam. ( svayamEva gathvaa maatharam abhivaadaya nanu)
 

gaNikaa: RaamiLa_am aaLimgEhi. ( raamilakam aalimga.)

(ithi moorchithaa pathathi)
 

chETee: Haa! Hadaa khu ajju’aa! ( haa! hathaa khalvajjukaa!)
 

Yamapurusha: hantha! hRthaaH praaNaaH. Esha bhO -
gamgaamuttheerya vindhyaam Subhasalilavahaam narmadaamEsha sahyam 
gOlEyeem kRshNavENNaam paSupathibhavanam suprayOgaam cha kaanjcheem 
kaavEreem thaamraparNeemathha  malayagireem saagaram lamghayithva
vEgaaduttheerya lankam pavanasamagathi praapthavaandharmadESam

ayam  viSaalaSaakhO vaTavRkshaH. athraaseenam cithraguptham nayaami.

(nishkraanthaH) 



chETee: Haa! Ajju’E! (haa! ajjukE!)
 
 
SaaNDilyaH: bha_avam! paritthajadi Esaa gaNi’aadaari’aa atthaNO paaNaaNi. ( bhagavan! parithyajahty Eshaa gaNikaa daarikaathmana praaNaan.)
 

parivraajakaH: moorkha! paramapriyaa hi praaNinaam praaNaaH.  praaNairEva parithyajyathE Sareeramithi vakthavyam. 


SaaND.: avEhi! A’aruNa NissiNEha kakkasahi’a’a duTThabuddha bhiNNachaarittha koorasa’aDa mudhaamuNDa . . (aa apEhi! akaruNa nisnEha karkaSahRdaya dushTabuddhE bhinnachaarithra kooraSakaTa  mudhaamuNDa . . .
 

parivraajakaH: kimabhiprEtham bhavathaa?
 

SaaNDilyaH: NaamaTthasadam dE poora’issam. ( naamaashthaSatham thE poorayishyaami.)
 

parivraajakaH: chhandatha.
 
 
SaaNDilyaH: BhO bha’avam! DukkhidOhmi! ( bhO bhagavan! DukhithOsmi! )
 

parivraajakaH: kimarthham?
 

SaaNDilyaH: AhmaaNam sa’aNO Esaa. ( asmaakam svajana Eshaa.)
 
 
parivraajakaH: kathham svajanO naama?
 

SaaNDilyaH: Esaa ’vi pavvaaja’aa vi’a Na kimci siNEham karEdi. ( Eshaapi pravraajakaa iva na kimchithsnEham karOthi.)
 

parivraajakaH: durlabhasnEhOapi bhooyOrthayOgaath snihyatha ithi yuktham. kuthaH:
 
yE nirmamaa mOkshamanuprapannaaH 
SaasthrOpadishTEna pathhaa prayaanthi   
thEshaamapi preethiparaang_mukhaanaam 
guNEshvapEkshaam hRdayam karOthi
 

SaaNDilyaH: BhO bha’avam! ıa sakkuNOmi atthaaNam dhaarEdum. Uvasappi’a rOdaami. ( bhO bhagavan! na SaknOmyaathmaanam dhaarayithum. upasarpya rOdimi.)
 

parivraajakaH: na khalu na khalu ganthavyam!
 
 164
SaaNDilyaH: maa kuppa! Ajuttham pavvaaja’aaNam kuppidum. (upasRthya) haa ajjuE! haa piasampaNNE!  haa mahuragaaaNi!   
                    maa kupya! ayuktham parivraajakaaNaam kOpithum.(upasRthya)  haa ajjukE! haa priyasampannE! haa madhura gaayani! 


chETee: ayya! kim Edam? ( aarya! kim idam?)
 

SaaNDilyaH: BhOdi! SiNEhO. ( bhavathi! SnEha.)
 
 
chETee: (aathmagatham) Jujja’i savvaaNukampee saahujaNO Naama. ( yujyathE sarvaanukampee saadhu janO naama. )
    

SaaNDilyaH: BhOdi! aamissaami daava ’Nam. ( bhavathi! aamRSaami thaavadEnaam. )
 

chETee: Pabhavadi khu ayyO. ( prabhavathi khalvaaryaH.)
 

SaaNDilyaH: haa! bhOdi! (paadau spRSathi) ( haa! bhavathi!)
 
 
chETee: naa Nu paadaaNi aamissidum! ( maanu paadaavaamrashTum! )

SaaNDil.: aa! aa’uLaa’uLaahmi. seesam paadam Na jaaNaami. EdaaNi thaaLaphaLapeeNaaNi
kaaLEyachamdaNaa aaLitthaaNi   thaNaaNi aNadhO muhaaNi thattha hOdi’E adhaNNassa mama jeevamthee’E Na aasaadidaaNi.
(aa! aakulaakulitOsmi. Seersham paadam na jaanaami. Ethau thaalaphalapeenau kaalEyachandanaalipthau sthanaavanadhOmukhau thathrabhavathyaa adhanyasya  mama jeevanthyaa naasaadithau.)



chETee: (aathmagatham) Evva daava karissam. (PrakaaSam) ayya! muhuttha’am ajjuam paDivaaLEdu maatharamaanayaami. jaava attham aaNEmi.
            (Evam thaavathkarishyaami.  aarya! Muhoorthamajjukaam prathipaalayathu yaavanmaatharamaanayaami)

   
SaaNDilyaH: Gaccha siggham! Aham khu ’atthaa aNatthaaNam.  (gachha Seeghram! aham khalu maathaa amaathRkaaNaam.)


chETee: (aatmagatham) SaaNukkOsO EsO bahmaNO ajju’am Na paritthajadi. Jaava  gacchaami. (ithi nishrkaanthaa)
                (saanukrOSa Esha braahmaNa ajjukaam na parithyajathi. yaavadgachchhaami.)
 

SaaNDilyaH: gadaa Esaa! SEram rOdaami. Haa ajju’E! Haa mahuragaa’aNi! (ithi rOdithi)
                      (gathaishaa! svairam rOdaami. haa ajjukE! haa madhuragaayani! )

parivraajakaH: SaaNDilyaH! na karthavyamEthath.


SaaNDilyaH: aa! AvEhi NissiNEha! Mam ’pi thuvam vi’a thakkEsi? (aa! apEhi nisnEha! maamapi thvaam iva tharkayasi?)

parivraajakaH: aagachchha vathsa! adheeshva thaavath!
 

SaaNDilyaH: bha’avam! Kim cikicchee’adu daava Esaa aNaahaa thavassiNee? ( bhagavan! kim chikithsyathaam thaavadEshaa anaathhaa thapasvinee?)
 
parivraajakaH: kimaushadhaSaasthram bhavathaH?
 

SaaNDilyaH: agham dE jO’assa phaLam! (agham thEna yOgasya phalam!)
 
parivraajakaH: (aathmagatham) Esha khalu thapasvee karthavyaabOdhyathayaa aaSramapadamaaSramaapavaadam  cha na jaanaathi.
kimchichchhrutham mahESvaraadibhiryOgaachaaryairmahadbhiH  SishyaanukrOSaH samgam na baadhatha ithi.  asya prathyayOthpaadanam karishyE. eedRSO 
yOga ithi. asyaa gaNikaayaaSSareerE  aathmaanam  niyOjayaami.
 
(yOgEnaavishTaH)
 

gaNikaa: (uttthhaaya) SaaNDilyaH! SaaNDilyaH!
 

SaaNDilyaH: (saharsham) avihaa! jeevadi! pacchaaadap paaNaa khu esaa. bhOdi! aahmi. ) avihaa! jeevathi! prathyaagathapraaNaa khalvEshaa. bhavathi! ayamasmi.)
 

gaNikaa: aprakshaaLithapaaNibhyaam maa spraaksheeH.
 

SaaNDilyaH: adicOkkhiNee khu i’am! ( athichaukshiNee khalviyam! )
 

gaNikaa: Ehi vathsa. adheeshva thaavath.
 

SaaNDilyaH: Iha’vi ajjha’aNam! Bha’avamtham Evva uvasappaami. (upagamya) BhO  bha’avam ! A’i mudO khu bha’avO! Haa vaachaaLaa! haa adi jOavittha! haa uvajjhaa’a! Evvam bahujaaNamtO’vi maramthi! 
(ihaapyadhyayanam_! bhagavanthamEvOpasarpaami. bhO bhagavan! ayi mRthaH khalu bhagavaan! haa vaachaalaka! haa athiyOgavittha! haa upaadhyaaya! Evam
bahu jaananthOpi mRiyanthE! )

(thathaH praviSathi maathaa chETee cha)


chETee: Edu Edu atthaa. ( EthvEthu maathaa.)
 
 
maathaa: kahim kahim mE daariaa?  ( kuthra kuthra mE daarikaa? )


chETee: Esaa ajju’aa uyyaaNE vaa¬ENa daTThaa. ( Eshaa ajjukaa udyaanE vyaaLEna dashTaa)
 

maathaa: haa! hadahmi mamdabhaa’aa! ( haa! hathaasmi mandabhaagyaa!)
 

chETee: samassasadu samassasadu ’atthaa! Esaa ajju’aa satthaTThidaa! (samaaSvasithu samaaSvasithu maathaa! Eshaa ajjukaa sathva sthhithaa!)
 

maathaa: Nam pa’iditthaa jaha! (UpasRtya) JaadE vasamdasENE! him Edam?
            (nanu prakRthisthhaa.  jaathE vasanthasEnE! kimidam? )
 

gaNikaa: vRshaLavRddhE! maa spraaksheeH!
 

maathaa: haaddhi! kim idam? ( haa dhik! kimidam? )
 

chETee: achchaarooDhO sO visa vE’O.  ( athyaarooDha sa vishavEgaH)


maathaa: gachcha siggham vEjjam aaNEhi. ( gachchha Seeghram vaidyamaanaya. )
 
chETee: atthEna thaha. (nishkraanthaa) (maathasthathhaa.)
 
(thathaH praviSathaH raamilakaSchETee cha) 


chETee: jEdu jEdu aavuttO. aavuttham apEkkhamthee samthavadi ajju’aa. ( jayathu jayathu aavutthaH. aavutthamaprEkshamaaNaa samthapathi ajjukaa.)
 
raamilaka: ichchhaami thaavadasyaa
      kala madhuravachO mukham viSaalaakshyaaH
        madhupavrathObhipaathum 
        vikasithamiva kOmaLam kamalam

(upEthya)

katham maam dRshTvaa  paraavRththamukhee sthhithaa? (Vasthraantham gRhNan) 

Ethannivarthaya sugaathri mukaaravindam 
eeshath tharamgaparivRtthamivaaravindam
preeNaathi naama thava vakthramasarvadRshtham 
alpaalpapeethamiva paaNiputhEnana thOyam
 

gaNikaa: bhOsthaamisra! muchyathaam mama vasthraanthaH.
 
raamilaka: bhavathi! kim idam?


maathaa: jadappahudi vaaLENa daTThaa thadappahudi asambaddham mamthEnadi. (yadaa prabhRthi vyaaLEna dashTaa thadaa prabhRthyasambaddham manthrayathE.)

raamilaka: Evam : -
vyakthamasyaa gatham chEthasthathaH SoonyE thapasvinee
SareerEnyEna kEnaapi  sathvayukthEna dharshithaa
| 
(praviSya vaidyaSchETee cha) 

chETee: Edu Edu ayyO. ( EthvEhthvaaryaH. )
 

vaidya: kahim saa? ( kuthra saa?)
 

chETee: Esaa khu ajju’aa satthaTThidaa! ( Eshaa khalu ajjukaa sathvasthhithaa!)
 

vaidya: dhassidaa mahaasappENa khaadidaa bhavE. (dharshithaa mahaasarpENa khaadithaa bhavEth. )
 
chETee: Kaham ayyO jaaNaadi? ( kathham aaryO jaanaathi?)
 

vaidya: mahamtham viaaram karEditthi. aaNEhi mama savvaarambhaaNi daava aarambhaami visathamthEna. (UpaviSya maNDalam
rachayitvaa) kuNDala kuthila gaamini maNDalam praviSa! PraviSa! Vaasuki puthraKumDaLa kuDiLagaamiNi mamDaLam pavisa! Pavisa! Vaasui puttha 
ciTTha! CiTTha! Soo! Soo! Jaava siraavEham karissam. Kahim kuThaari’aa? 
(mahaantham vikaaram karOtheethi. aanaya mama sarvaarambhaamsthaavadaarabhE vishathantrE. (upaviSya maNDalam
rachayitvaa) kuNDala kuTila gaamini maNDalam praviSa! PraviSa! Vaasuki puthra thishTha! thishTha! Sroo! Sroo! yaavaSSiraavEdham karishyaami. kuthra kuThaarikaa )

gaNikaa: moorkhavaidya! alam pariSramENa.
 
 
vaidya: pittham ’pi atthi. A’am dE pittham vaadam sEhmam cha NaasEmi. (pitthamapyasthi. aham thE pittham vaatham SlEshma cha naaSayaami.)

 
raamilaka:  bhOH kriyathaam yathnaH. na khalvakRthajnjaa vayam.

 
vaidya: sumdaragu¬i’am vaa¬a vEjjam aaNEmi. ( sundara guLikaam vyaaLavaidyamaanayaami. )

(nishkraanthaH)

(thathaH praviSathi yamapurushaH)
 

yamapurusha: bhoH! bharsithOsmi yamEna.
    na saa vasanthasEnEyam  kshipram thathraiva neeyathaam 
    anyaa vasanthasEnaa saa ksheeNaayusthaamihaanaya
 
yaavadasyaaSSareeramagnisamyOgam na sveekarOthi thaavathsapraaNaamEnaam karOmi. (VilOkya) ayE utthhithaa khalviyam! bhOH! kinnu khalvidam?
 
    asyaa jeevO mamakarE uthhithaishaa varaamganaa  
    aaScharyam paramam lOkE bhuvi poorvam na dRSyathE
|
(sarvathOvalOkya)

ayE! athrabhavaan yOgee parivraajakaH kreeDathi. kim idaaneem karishyE? bhavathu dRshtham. asyaa gaNikaayaa aathmaanam  parivraajakaSareerE nyasya avasithEna karmaNi yathaasthhaanam viniyOjayaami.
 
(thathhaa kRthvaa) 

EthEna vipra sareerEsmin sthree praaNaa viniyOjithaa
yathaa sathvam yathaa Seelam praayO yaasyanthi vikriyaam
 
(nishkraanthaH)
 
  
parivraajakaH: (utthaaya) parahudi’E! parahudi’E! ( parabhRthikE! parabhRthikE! )
 
 
SaaNDilyaH: Avihaa! PacchaagadappaaNO khu bha’avO. aa! thakkEmi dukkhabhaagiNO Nam  mi’amthi’tthi.
                      ( apihaa! prathyaagathapraaNaH khalu bhagavaan. aa! tharkayaami dukhabhaaginO na  mriyantha ithi.)


parivraajakaH: kahim kahim raamLiaO? ( kuthra kuthra raamilakaH? )
 

raamilakaH: bhagavannayamasmi.
 
SaaND.: bhaavam! kim Edam? kumDiaggahaNOidam vaamahattham samkavaLaapooridam via mE paDibhaadi. (bhagavan! kim idam? kuNDikaa grahaNOchithaH vaamahastha SamkhavaLayapooritha iva mE  prathibhaathi.)
 
 
parivraajakaH: RaamiLa’a aaLimgEhi mam. (raamilaka aalimga maam.)
 

SaaNDilyaH: Kimsu’am aaLimgEhi! ( kimSukam aalimga!)
 

parivraajakaH: raamiLaa matthaa khu ’am. ( raamilaka matthaa khalvaham. )
 

SaaNDilyaH: ıahi Nahi! unmattO khu thuvam! ( nahi nahi! unmattha khalu thvam!)
 

raamilaka: bhagavannaamaviruddhaH khalvayamaalaapaH!


parivraajakaH: suram pibaami.  ( suraam pibaami.)


SaaNDilyaH: visam piba! BhOdu parihaasappamaaNam jaaNissam. ıEva bha’avO NEva  ajju’aa!  ahavaa bhaavadajjuam Naama Edam  samuttham.
                      (visham piba! bhavathu parihaasa pramaaNam jnjaaasyaami. Naiva bhagavaan naiva ajjukaa!  athavaa bhagavadajjukam naamEdam samvRttham.)



parivraajakaH: parahudiE! parahudiE! aalimgE mam! (parabhRthikE! parabhRthikE! aalimga maam!)
 
 
chETee: avEhi! ( apEhi!)
 

maathaa: jaadE vasamdasENE! ( jaathE vasanthasEnE!)
 

parivraajakaH: atthEna iyahmi. atthEna vamdaami. (maathaH iyamasmi. maatharvandE)
 
 
maathaa: bhaavam! kim edam? (bhagavan! kimidam?)
 

parivraajakaH: atthEna! pacchavajaaNaasi mam! raamila’a! Ajja chiraaidam khu thuE? ( maathaH! pratyavajaanaasi maam! ramilaka! adya chiraayitham khalu thvayaa?)
 

Raamilaka: bhagavan! na vaSyOsmi!
 
(PraviSya vaidyaH)
 

Vaidya: GuLiaa aTThamayaa gaheedaa Osadham cha. Na jaaNE khaNE jeevissadi marissadi vaa  tthi. udaam! udaam!
                  (gulikaa ashTamayaa gRheethaa aushadham cha. na jaanE kshaNE jeevishyathi marishyathi vaa  ithi. udakamudakam!)

(Upagamya) 


chETee: idam udaam. (idam udakam)
 

Vaidya: GuLiaam OghaTThaaami. Avihaa! Na khu am daTThaa! aavitthaa khu bhavE. (guLikaamaaghaTTayaami. apihaa! na khalviyam dashTaa! aavishTa khalu bhavEth.)
 

gaNikaa: moorkha vaidya! vRthhaavRddha! praaNinaamanthakamapi na jaaneeshE.  kathamEnEyam  sarpENa vyaapaadithEnathi vada. 


vaidya: kim Ettha acchariam? (kimathraaScharyam?)
 

gaNikaa: Saasthramasthi?
 

vaidya: atthi pabhoodam viLa sattha sahassam atthi! (asthi prabhoothamapi. saardhasahasramapi)
 

gaNikaa: broohi broohi vaidyaSaasthram!

 
vaidya: SuNaadu hOdee (SRNOthu bhavathee)
                vaathikaaH paitthikaaSchaiva Slai Slai . . . avihaa! Puttha’am puttha’am!  ( apihaa! pusthakam pusthakam!)
  

SaaNDilyaH: ahO! vEjjassa ahiruvadaa! EkkapadE visumaridO! HOdu mama vaassO Evva. idam puttha’am.
                    (ahO! vaidyasya abhiroopathaa! Eka padE vismRtha! bhavathu mama vayasya Eva. idam  pusthakam.)
 
 
 
vaidya: SuNaadu hOdee  ( SRNOthu bhavathee:)
      vaathikaaH paitthikaaSchaiva SlaishmikaaScha mahaavishaaH
       threeNi sarpaa bhavanthyEthE  chathurthhO naadhigamyathE | 

gaNikaa: ayamapaSabdaH! "thrayaH sarpaa" ithi vakthavyam. threeNi napumsakam bhavathi.
 

vaidya: Avihaa! vaiyyaaaraNasappENa khaaidaa bhavE! (apihaa! VaiyaakaraNa sarpENa khaadithaa bhavEth!)
 

gaNikaa: kiyanthO vishavEgaaH?
 

vaidya: visavEgaa sadam. (visha vEgaaH Satham)
 

gaNikaa: na! na! saptha thE vishavEgaaH. thadyathhaa -
 
rOmaanjchO mukhaSOshaScha vaivarNyam chaiva vEpathhuH
hikkaa SvaasaScha sammOhaH  sapthaithaa visha vikriyaaH

SapthavishavEgaanathikraantOSvibhyaamapi na  SakyathE chikithsithum. athhavaa vakthavyamasthi chEd broohi. 


vaidya: Na hu ahmaaNam visaO. NamO bhaavadeeE.gacchaami daava aham.
            (na khalv asmaakam vishayaH. namO bhagavathyai. gachchhaami thaavadaham.)

(nishkraanthaH)
 
(praviSya yamapurushaH) 

yamapurushaH: Esha bhOH !
 
garbhasravaiScha piTakajvarakarNarOgair
gulmaadhiSoolahRdayaakshiSirOrugaadyaiH 
asminkshaNE bahuvidhaiH khalu vidravaiScha 
kshipram kRthaa yamapuraabhimukhaaScha jeevaaH

yaavadahamapi bhagavathsandESamanuthishthaami.

(gaNikaamupagamya)

bhagavan! muchyathaam  vRshalyaaSareeram. 

gaNikaa:  chhandathaH. 

yamapurushaH: yathhaasyaa jeevavinimayam kRthvaa yaavadahamapi  svakaaryamanuthishTaami.
 
(thathhaa kRtvaa nishkraanthaH)
 
 
parivraajakaH: SaaNDilyaH! SaaNDilyaH!



SaaNDilyaH: EsO khu bhaavO payyavatthidO. (Esha khalu bhagavaan paryavasthhithaH.)
 

gaNikaa: parahudiE! parahudiE! (parabhRthikE! parabhRthikE!)



chETee: Esaa ajjuaa sahaavENa mamthEnadi! (Eshaa ajjukaa svabhaavEna manthrayathE!)
 

maathaa: jaadE vasamdasENE! (jaathE vasanthasEnE! )
 

raamilaka: hantha prasannaa! priyE vasanthasEnE! ithaH!
 
(gaNikaa nishkraanthaa, raamilakaSchETee saparivaaraa maathaa cha) 
 

SaaNDilyaH: bhaavam! kim Edam? (bhagavan! kimidam?)
 

parivraajakaH: mahathee khalu kathhaa. aavaasE kathayishyaami.

(DiSOvalOkya)

gathO divasaH.  samprathi hi -
 
astham gathO hi dinakRdgaganaanthalambee 
mooshaa mukhastha iva thaptha suvarNaraaSiH 
yasya prabhaabhiranuranjjitha mEghavRndam 
aalakshyathE dahanagarbhamivaanthariksham

(nishkraanthau)
 
 
bhagavadajjukam samaaptham_

ഭഗവദജ്ജുകം മൂലം മലയാളം ലിപിയിൽ

                                           This may not be correct. The prakrit need corrections.

ഭഗവദജ്ജുകം 
ബോധായനവിരചിതം


(തതഃ പ്രവിശതി നാന്ദ്യന്തേ സൂത്രധാരഃ)


സൂത്രധാരഃ:
ത്വാം പാതു ലക്ഷണാപാഢ്യഃ
സുരവരമകുടേന്ദ്രചാരുമണിഘൃഷ്ടഃ
രാവണാനമിതാംഗുഷ്ഠോ
രുദ്രസ്യ സദാർച്ചിത  പാദഃ

ഇദമസ്മദീയം ഗൃഹം, യാവത് പ്രവിശ്യാമി.  (പ്രവിശ്യ)  വിദൂഷക! വിദൂഷക!

വിദൂഷകഃ: അയ്യ ആഹി (ആര്യ അയമസ്മി.)

സൂത്രധാരഃ: വിജനം താവത്.  യാവതേ പ്രിയമാഖ്യാസ്യാമി.

വിദൂഷകഃ: അയ്യ തഹ. (നിഷ്ക്രമ്യ പ്രവിശ്യ) അയ്യ വിജനം ഗുഹം ഇദം. പിഅം ദാവ അയ്യോ ആചിക്ഖോദു.
  (ആര്യ തഥാ. (നിഷ്ക്രമ്യ പ്രവിശ്യ) ആര്യ വിജനം ഗൃഹം ഇദം. പ്രിയം താവദാര്യ ആചക്ഷതു.)

സൂത്രധാരഃ: ശ്രൂയതാം. അദ്യാസ്മി ബഹിർനഗരാദ് ആഗച്ഛതാ അനേകസിദ്ധാദേശജനിതപ്രത്യയേന ലക്ഷണിനാ ബ്രാഹ്മണേനാഹമാദിഷ്ടഃ. അദ്യ ഇതസ്സപ്തമേഹനി തവ രാജകുലേ പ്രേക്ഷാ ഭവിഷ്യതി. തതസ്ത്വത്പ്രയോഗപരിതുഷ്ടേന രാജ്ഞാ ദത്താം മഹതീം ശ്രിയമവാപ്സ്യസീതി. തസ്യ ബ്രാഹ്മണസ്യാമിത്ഥ്യാദേശിതയാ ജനിതോത്സാഹഃ. തത്സംഗീതകം കരിഷ്യാമി.

വിദൂഷകഃ: കദമം ദാണിം അയ്യേണ നാഡാം നാഇയദി? (കഥമം ഇദാനീം ആര്യേണ നാടകം നാട്യതേ? )

സൂത്രധാരഃ: അത്രൈവ മേ ചിന്താ. അഥതു നാടകപ്രകരണോദ്ഭവാസു വാരേഹാമൃഗഡിമസമവകാരവ്യായോഗഭാണസല്ലാപവീഢ്യുത്സൃഷ്ടികാങ്കപ്രഹസനാദിഷു ദശജാതിഷു നാട്യരസേഷു ഹാസ്യമേവ പ്രധാനമിതി പശ്യാമി. തസ്മാത് പ്രഹസനമേവ പ്രയോക്ഷ്യാമി.

വിദൂഷകഃ: അയ്യ, അഹം ഹസ്സോവി പഹസണം ണ ജാണേ. (ആര്യ, അഹം ഹാസ്യോപി പ്രഹസനം ന ജാനേ. )
 
സൂത്രധാരഃ: തേനന ഹി ശിക്ഷ്യതാം ഭവാൻ. ണ ശക്യമശിക്ഷിതേനന കിഞ്ചിദപി ജ്ഞാതും.


വിദൂഷകഃ: തേനണ ഹി അയ്യോ ഏവ്വ മേ ഉവദിസദു. (തേനന ഹി ആര്യ ഏവ മേ ഉപാദിശതു.  )

സൂത്രധാരഃ: ബാഢം.
        ജ്ഞാനാർഥ കൃതബുദ്ധിസ്ത്വം സന്മാർഗേണാനുഗച്ഛ ഗച്ഛന്തം...

(നേപഥ്യേ)

ശാണ്ഡില്യ! ശാണ്ഡില്യ!

സൂത്രധാരഃ: (ശ്രുത്വാ)
        ....യോഗീശ്വരം ദ്വിജവൃഷം ശിഷ്യ ഇവ മാം പരിവ്രാജം

(നിഷ്ക്രാന്തൗ)

പ്രസ്താവന. (ആമുഖം)

(തതഃ പ്രവിശതി പരിവ്രാജകഃ)

പരിവ്രാജകഃ: ശാണ്ഡില്യ! ശാണ്ഡില്യ! (പൃഷ്ഠതോ അവലോക്യ) ന താവദ്ദൃശ്യതേ. സദൃശമസ്യ തമോവൃതസ്യ. കുതഃ -
    ദേഹോ രോഗനിധിർജരാവശഗതോ ലീനാന്തകാധിഷ്ഠിതോ
    യോ നിത്യപ്രതിഘാതരുദ്ധവിഷയസ്തീരേ യഥാ പാദപഃ
    തം ലബ്ധ്വാ സുകൃതൈരനേകഗുണിതൈർ ദേഹാത്മനാ വിസ്മിതോ
    മത്തോ യോ ബലരൂപയൗവനഗുണൈർ ദോഷാന്ന താൻ പശ്യതി

തസ്മാദനപരാദ്ധഃ ഖല്വയം തപസ്വീ. പുനരപി സമാഹ്വാനം കരിഷ്യേ. ശാണ്ഡില്യ! ശാണ്ഡില്യ!

(തതഃ പ്രവിശതി ശാണ്ഡില്യഃ)


ശാണ്ഡില്യഃ: ഭോഃ. പ്രഥമമെവാഹം കരടക ശേഷസമിദ്വേ നിരക്ഷരപ്രക്ഷിപ്തജിഹ്വേ കണ്ഠപ്രസക്തയജ്ഞോപവീതേ ബ്രാഹ്മണ്യമാത്രപരിതുഷ്ടേ കുലേ പ്രസൂതഃ. തതോ
ദ്വിതീയമസ്മാകം ഗൃഹേശനനാശേന ബുഭുക്ഷിതഃ പ്രാതരശനലൊഭേന ശാക്യശ്രമണകം പ്രവ്രജിതോസ്മി. തദോസ്തത്ര ദാസ്യാ പുത്രാണാമേകകാലഭുക്തത്വേന ബുഭുക്ഷിതഃ തമപി വിസൃജ്യ ചീവരം ച്ഛിത്വാ പാത്രം പ്രതോല്യ ഛത്രമാത്രം ഗൃഹീത്വാ നിർഗതോസ്മി. തതസ്തൃതീയമസ്യ ദുഷ്ടാചാര്യസ്യ ഭാണ്ഡ ഭാര ഗർദഭസ്സംവൃത്തഃ. കുത്രനു ഖലു കുതഃനു ഖലു ഗതോ ഭഗവാൻ? ആ! ഏഷ ദുഷ്ടലിംഗീ പ്രാതരശനലോഭേന ഏകാകീ ഭിക്ഷാമാഹിണ്ഡിതും ഗത ഇതി തർകയാമി. യാവദദൂരഗതം ഭഗവന്തം സംഭാവയാമി. (പരിക്രമ്യ ദൃഷ്ട്വാ) ഏഷ ഖലു ഭഗവാൻ! മർഷയതു മർഷയതു
ഭഗവാൻ!
 
പരിവ്രാജകഃ: ശാണ്ഡില്യ ന ഭേതവ്യം ന ഭേതവ്യം.

ശാണ്ഡില്യഃ: ഭോ ഭഅവം ഇമസ്സീം ജീവ ലോഏ ണിക്കോച്ചവ വിസേസേ സുഹപ് പഹാണേ കേണ വിഹിണാ ഭഅവോ ഭിക്കം ആഹിംഡദി?
(ഭോ ഭഗവന്നസ്മിൻ ജീവ ലോകേ നിത്യോത്സവവിശേഷേ സുഖ പ്രധാനേ കേന വിധിനാ ഭഗവാൻ ഭിക്ഷാമാഹിണ്ഡതേ)

പരിവ്രാജകഃ: ശൃണു:
        അമാന കാമസ്സഹിത വ്യഘർഷണഃ
        കൃശാജ്ജനാദ്ഭൈക്ഷകൃതാത്മധാരണ
        ചരാമി ദോഷവ്യസനോത്തരം ജഗദ്-
        ഹ്രദം ബഹുഗ്രാഹമിവാപ്രമാദവാൻ

 
ശാണ്ഡില്യഃ: ഭോ ഭഅവം!
        ണ മാമഓ അത്തി ണ ഭാദുഓ വാ
        പിദാ കുദോ മേ ഭവപ്പസാദോ
        ഏക്കോ അഹം അണ്ണഹദത്തണേണ
        ജട്ഠിം പവിട്ഠോ ണ ഹു ധമ്മളോഹാ
(ഭോ ഭഗവൻ! ന മാമകോസ്തി ന ഭ്രതൃകോ വാ പിതാ കുതോ മേ ഭഗവത്പ്രസാദഃ
          ഏകോഹം അന്നഹതത്വേന യഷ്ടിം പ്രവിഷ്ടോ നതു ധർമലോഭാത്)

പരിവ്രാജകഃ: ശാണ്ഡില്യ കിമേതത്?


ശാണ്ഡില്യഃ: ണം ഭൂദത്തോ അളീഅം ബംധാംതി ഭഅവോ ഭണാദി?
            (നനു ഭൂതാർഥോളീകം ബന്ധകമിതി ഭഗവാൻ ഭണതി? )

പരിവ്രാജകഃ: അഥ കിം? സത്യമനൃതം ചാഭിസന്ധായ കൃതം ബന്ധകം ഭവതി. കുതഃ:
         യദാതു സംകല്പിതമിഷ്ടമിഷ്ടതഃ
        കരോതി കർമാവഹിതേനന്ദ്രിയ പുമാൻ
        തദാസ്യ തത്കർമ ഫലം സദാ സുരൈഃ
        സുരക്ഷിതോ ന്യാസ ഇവാനുപാല്യതേ


ശാണ്ഡില്യഃ: കദാ ണു ഖു തസ്സ ഫളം ളഹദി? (കദാനു ഖലു തസ്യ ഫലം ലഭതേ)

പരിവ്രാജകഃ: യദാ വിരാഗമൈശ്വര്യം ലഭതേ തദാ.

ശാണ്ഡില്യഃ: തം പുണ കഹം ളഹദി? (പുന കഥം ലഭതേ?)
 
പരിവ്രാജകഃ: അസംഗതയാ.

ശാണ്ഡില്യഃ: ഭോ ഭാവം, കിം പുണ ഏദം അസംഗദം തി പുച്ഛയദി? (ഭോ ഭഗവൻ, കിം പുനരിദം അസംഗതം ഇതി പൃച്ഛ്യതേ)

പരിവ്രാജകഃ: രാഗദ്വേഷയോർമധ്യസ്ഥാ. കുതഃ :
            സുഖേഷു ദുഃഖേഷു ച നിത്യതുല്യതാം ഭയേഷു ഹർഷേഷു ച നാതിരിക്തതാം.
            സുഹൃത്സ്വമിത്രേഷു ച ഭാവ തുല്യതാം വദന്തി താം തത്വവിദോഹ്യസംഗതാം

ശാണ്ഡില്യഃ: കിം ഏദം പുണ അത്തി? (കിം ഇദം പുനരസ്തി? )

പരിവ്രാജകഃ: നാസതസ്സംജ്ഞാ ഭവതി.

ശാണ്ഡില്യഃ: സക്കം കുത്തംതി ഭഅവോ ഭണാദി? (ശക്യം കർതുമിതി ഭഗവാൻ ഭണതി?)

പരിവ്രാജകഃ: കഃ സന്ദേഹഃ?

ശാണ്ഡില്യഃ: അളീഅം  അളീഅം ഏദം! (അളീകമളീകമിദം)

പരിവ്രാജകഃ: കഥമിവ?

ശാണ്ഡില്യഃ: ഭഅവോ ഖു ദാവ മം കിസ്സ കുപ്പദി? (ഭഗവൻ ഖലു താവന്മാം കിമർഥം കുപ്യതി?)

പരിവ്രാജകഃ: നാധ്യീഷ ഇതി!

ശാണ്ഡില്യഃ: ജദി അഹം അഹീആമി വാ ണാഹീആമി വാ കിം ദവ മുത്തസ്സ?  (യദ്യഹമധ്യേമി വാ നാധ്യേമി വാ കിം തവ മുക്തസ്യ?)

പരിവ്രാജകഃ: മാമൈവം. അഭ്യുപഗതശിഷ്യാർഥം താഡനം സ്മൃതം ഇതി. തസ്മാദകുപിതശ്ചാഹം ശ്രേയോർത്ഥം ഭവന്തം താഡയാമി.

ശാണ്ഡില്യഃ: അച്ചേരം! അച്ചേരം! അകുവിദോ ണാമ താഡേദി കിള ഭഅവോ. ഹിജ്ജദു ഏസാ കഹാ. അദിക്കമദി ഭിക്ഖവേളാ.
    (ആശ്ചര്യം! ആശ്ചര്യം! അകുപിതോ നാമ താഡയതി കില ഭഗവാൻ. ഛിദ്യതാമേഷാ കതാ. അതിക്രാമതി ഭിക്ഷാവേലാ.)

പരിവ്രാജകഃ: മൂർഖ! പ്രാതസ്താവന്ന മധ്യാഹ്നഃ. ന്യസ്തമുസലേ വ്യംഗാരേ സർവഭുക്തജനേ കാലേ  ഇത്യുപദേശഃ. തസ്മാദ്വിശ്രമാർതമിദമുദ്യാനം പ്രവിശാവഃ.
 
ശാണ്ഡില്യഃ: ഹാ! ഹാ! പഡിജ്ജാഹാണീഓ ഖു ഭഅവോ സംവുത്തോ. (ഹാ! ഹാ! പ്രതിജ്ഞാഹാനികഃ ഖലു ഭഗവാൻ സംവൃത്തഃ.)
 
പരിവ്രാജകഃ: കഥമിവ?

ശാണ്ഡില്യഃ: ണം സമസുഹദുക്ഖോ കിള ഭഅവോ. (നനു സമ സുഖദുഃഖഃ കില ഭഗവാൻ.)
 
പരിവ്രാജകഃ: അഥ കിം? സമസുഖദുഃഖോ മമാത്മാ കർമാത്മാ വിശ്രമമിച്ഛതി.

ശാണ്ഡില്യഃ: ഭഅവം കോ ഏസോ അത്താ ണാമ? ക്കോ അണ്ണോ കമ്മത്താ ണാമ? (ഭഗവൻ ക ഏഷ ആത്മാ നാമ? കോന്യഃ കർമാത്മാ നാമ?)

പരിവ്രാജകഃ: ശൃണു:
            യ സ്വപ്നേ ഗഗനമുപൈതി സോന്തരാത്മാ
            സോപ്യാത്മാ വിധിവിഹിതം പ്രയാതി യശ്ച
            ദേഹോയം നര ഇതി സംജ്ഞിതോന്യഥാ വാ
            കർമാത്മാ ശ്രമസുഖഭാജനം നരാണാം

ശാണ്ഡില്യഃ: ജോ അജരോ അമരോ അച്ചേജ്ജോ അഭേജ്ജോ സോ അത്താ ണാമ. ജ്ജോ ഹസദി ഹാസേദി സഅദി ബുംജേദി വിളഅം ച ഗച്ചദി സോ കമ്മത്താ ണാമ.
        (യോഅജരഃ അമരഃ അച്ഛേദ്യഃ അഭേദ്യഃ സ ആത്മാ നാമ. യോ ഹസതി ഹാസയതി ശേതേ ഭുംക്തേ വിലയം ച ഗച്ഛതി സ കർമാത്മാ നാമ.)

പരിവ്രാജകഃ: യഥാ ഗ്രാഹ്യം തഥാ ഗൃഹ്ണീതം.

ശാണ്ഡില്യഃ: ആ അപേഹി! അഭിഗ്ഗഹീദോസി. (ആ അപേഹി! അഭിഗൃഹീതോസി.)

പരിവ്രാജകഃ: കഥമിവ?

ശാണ്ഡില്യഃ: ണം സോ ഏവ്വദാണിം ഏസോ. ണ ഹി സരീരം വിണാ അത്തി കിം’വി. (നനു സ ഏവേദാനീമേഷഃ. നഹി ശരീരം വിനാ അസ്തി കിമപി.)
 
പരിവ്രാജകഃ: ലൗകികമഭിഹിതം. യതശ്ച ഭേദം ഉപഗതാനാം സത്വാനാം  സ്ഥാനാനി ശ്രുയന്തേ. അത ഏവം ബ്രൂമഃ.

ശാണ്ഡില്യഃ: ശവ്വം ദാവ തിട്ഠദു. തുവം ദാവ കോ? (സർവം താവത്തിഷ്ഠതു. ത്വം താവത്കഃ?)
 
പരിവ്രാജകഃ: ശൃണു:
            ഖപവനസലിലാനാം തേനജസശ്ചൈകദേശാദ്-
            ഉപചിതചലമൂർതിഃ പാർഥിവദ്രവ്യരാശിഃ 
            ശ്രവണനയനജിഹ്വാനാസികാസ്പർശവേദീ
            നര ഇതി കൃത സംജ്ഞ്ഃ കോപ്യഹം പ്രാണിധർമാ.
 

ശാണ്ഡില്യഃ: ഹാ! ഹാ! ഏത്ത്അമത്തേനണ അത്താണം വി ണ ജാണാദി. കിം പുണ അത്താണം? (വിലോക്യ) ഭോ ഭഅവം ഇദം ഉയ്യാണം.
         (ഹാ! ഹാ! ഏതാവന്മാത്രെണ ആത്മാനമപി ന ജാനാതി. കിം പുനരാത്മാനം? (വിലോക്യ) ഭോ ഭഗവന്നിദമുദ്യാനം.)

പരിവ്രാജകഃ: ത്വം താവത്പ്രവിശാഗ്രതഃ. വിവിക്തശരണാരണ്യപ്രതിശ്രയാ വയം.

ശാണ്ഡില്യഃഃ: ഭഅവം ഏവ്വ പുരദോ പവിസദു. ആഹം പിട്ഠദോ പവിസാമി.  (ഭഗവാൻ ഏവ പുരതഃ പ്രവിശതു. അഹം പൃഷ്ഠതഃ പ്രവിശാമി.)

പരിവ്രാജകഃ: കിമർഥം?

ശാണ്ഡില്യഃ: ഹേളാഅൺഎ മമ മാദാഎ സുദം അസോഅപല്ലവംതണിളുദ്ധോ വഗ്ഘോ പഡിവസദിത്തി. ഠാ ഭആവം എവ്വ പുരദോ പ്രവിസദു.
(ഹേലായന്യാ മമ മാതുഃ ശ്രുതം അശോകപല്ലവാന്തരനിരുദ്ധോ വ്യാഘ്രഃ പ്രതിവസതീതി. തദ് ഭഗവാൻ ഏവ പുരതഃ പ്രവിശതു.)

പരിവ്രാജകഃ: ബാഢം.

ശാണ്ഡില്യഃ: അവിഹാ! വഗ്ഘേണ ഗഹ്ïദോഹ്മി. മ്മോകീഇ മം വഗ്ഘമുഖാദോ. അണാഹോ വിഅ വഗ്ഘേണ ഖാഇദോഹ്മി. ഇദം ഖു ളുഹിളം പസ്സവദി കംഠാദോ.
(അവിഹാ! വ്യാഘ്രേണ ഗൃഹീതോസ്മി. മോചയ മാം വ്യാഘ്രമുഖാത്. അനാഥ ഇവ വ്യാഘ്രേന ഖാദിതോസ്മി. ഇദം ഖലു രുധിരം പ്രസ്രവതി കണ്ഠാത്.)

പരിവ്രാജകഃ: ശാണ്ഡില്യ! ന ഭേതവ്യം ന ഭേതവ്യം. മയൂര ഖല്വേഷഃ.

ശാണ്ഡില്യഃ: സച്ചം മോരോ? (സത്യം മയൂരഃ?)

പരിവ്രാജകഃ: അഥ കിം? സത്യം മയൂരഃ.

ശാണ്ഡില്യഃ: ജയി മോരോ തേനണ ഹി ഉഗ്ഘാഡേമി അക്ഖിണി. (യദി മയൂരസ്തേന ഹ്യുദ്ഘാടയാമ്യക്ഷിണീ.)

പരിവ്രാജകഃ: ഛന്ദതഃ

ശാണ്ഡില്യഃ: ഹം ദാസീഏ പുത്തോ വഗ്ഘോ മബ്ഭയേണ മോരരൂവം ഗഹ്വിഅ പളാഅദി. (ഊദ്യാനം നിരൂപ്യ) ഹ്ï! ഹ്ï! ചമ്പകാർജുന കദംബ നീപനിചുലതിലകകുരബകകർണികാര കർപൂര കൂതപ്രിയംഗുസാല താലതമാല ! പുണ്ണാഅണാഅവഉളസരാസജ്ജസിംദുവാരതിണസുള്ളസത്തവണ്ണകണവീരകുഡചവ ണ്ണിചംദണാസോഅ വസംദോപസോഹിദം പവാളപത്തപള്ളവദള  മാളദ്ïളദാമംഡവമംഡിദം, മോര കോഇള മത്തബ്ഭമര പിഅജണവിപ്പഓഅസമുപ്പണ്ണസോആഹിഹൂദ ജുവദ്ïജണാണം അണുദാവഅരം,
സമ്പവുത്താണം സുഹാവഹം. അഹോ രമണിജ്ജം ഖു ഇദം ഉയ്യാണം!
(ഹം ദാസ്യാഃ പുത്രോഃ വ്യാഘ്രഃ മദ്ഭയേന മയൂരരൂപം ഗൃഹീത്വാ പലായതെ. (ഉദ്യാനം നിരൂപ്യ) ഹി! ഹി! ചമ്പകാർജുനകദംബ നീപനിചുലതിലകകുരബകകർണികാര കർപൂര ചൂതപ്രിയംഗുസാലതാലതമാല  പുന്നാഗനാഗബകുലസരല സർജസിന്ദൂവാര തൃണശൂല്യസപ്തപർണ കരവീര കുതജവഹ്നി ചന്ദനാശോകമല്ലികാനന്ദ്യാവർതതഗരഖദിര കദലീസമവകീർണം വസന്തോപശോഭിതം പ്രവാലപത്ര പല്ലവ ദല കുസുമ മഞ്ജരീ സമാകുലം അതിമുക്ത മാലതീ ലതാ മണ്ഡപ മണ്ഡിതം, മയൂര കോകില മത്ത ഭ്രമരമധുരാരാവസംഘുഷ്ടം പ്രിയജനവിപ്രയോഗസമുത്പന്ന ശോകാഭിഭൂതയുവതീജനാനാം അനുതാപകരം, സമ്പ്രയുക്താനാം സുഖാവഹം. അഹോ രമണീയം ഖല്വിദമുദ്യാനം!)
 
പരിവ്രാജകഃ: മൂർഖ! അഹന്യഹനി ഹീയമാനേഷ്വിന്ദ്രിയേഷു കിം തേന രമണീയം? പശ്യ കുതഃ:
         അഭ്യാഗത കിസലയാഭരണോ വസന്തഃ
        പ്രാപ്താ ശരത്കുമുദഷണ്ഡവിഭൂഷണേതി
        ബാലോ നവേഷ്വൃതുഷു രജ്യതി നാമ ലോകേ
        യജ്ജീവിതം ഹരതി തത്കില രമ്യമസ്യ

ശാണ്ഡില്യഃ: ജം ജദാ രമണിജ്ജം തം തദാ രമണിജ്ജം തി പുച്ചദി. (യദ്യദാ രമണീയം തത്തദാ രമനീയം ഇതി പൃച്ഛ്യതേ)
 
പരിവ്രാജകഃ: അപാണ്ഡിത്യമഭിഹിതം! പശ്യ:
            അനാഗതം പ്രാർഥയതാമതിക്രാന്തം ച ശോചതാം
            വർതമനൈരതുഷ്ടാനാം നിർവാണം നോപപദ്യതേ


ശാണ്ഡില്യഃ: ആദമാണോ പംതാ – ണം കഹിംദാണിം ഉപവിസാവോ?  (ആയതമാനഃ പന്ഥാ – നനു കുത്രേദാനീം ഉപവിശാവഃ?)

പരിവ്രാജകഃ: ഇഹൈവ വസിഷ്യാവഹേ.

ശാണ്ഡില്യഃ: അകോക്ഖം! അകോക്ഖം! (അചോക്ഷം! അചോക്ഷം!)

പരിവ്രാജകഃ: മേധ്യമരണ്യമദൂഷ്യാ ഭൂഃ.

ശാണ്ഡില്യഃ: ജ്ജഇ പരിസ്സംറ്റോ ഉവവിസദുകാമോ അകോക്ഖം കോക്ഖം വാ കരേസി. (യദി പരിശ്രാന്ത ഉപവിശതു കാമ അചൗക്ഷം ചൗക്ഷം വാ കരോഷി.)

പരിവ്രാജകഃ: ശ്രുതിഃ പ്രമാണം നാഹം. കുതഃ:
            അതിമാനോന്മത്താനാം അഹിതേ ഹിതമിതി കൃതപ്രതിജ്ഞാനാം
            നൈവാസ്തി പരം തേഷാം സ്വച്ചന്ദകൃതപ്രമാണാനാം

ശാണ്ഡില്യഃ: അപ്പമാണം തുഹ ഏദം ബഹു’അം മംത’അംതസ്സ. (അപ്രമാണം തവേദം ബഹുലം മന്ത്രയമാണസ്യ.)

പരിവ്രാജകഃ: മാ മൈവം!
            പ്രമാണം കുരു യല്ലോകേ പ്രമാണീക്രിയതേന ബുധൈ
            നാപ്രമാണം പ്രമാണസ്താ കരിഷ്യന്തീതി നിശ്ചയഃ

ശാണ്ഡില്യഃ: ണഅ ഹു ദേ പമാണം ജാണാമി. (ന ഖലു തേന പ്രമാണം ജാനാമി.)

പരിവ്രാജകഃ: ഏഹി വത്സ, അധ്യീഷ്വ താവത്.

ശാണ്ഡില്യഃ: ണ ദാവ അജ്ജഇസ്സം. (ന താവദധ്യേഷ്യാമി.)

പരിവ്രാജകഃ: കിമർഥം?

ശാണ്ഡില്യഃ: അജ്ജഅണസ്സ ദാവ അത്തം സോദും ഇച്ചാമി. (അധ്യയനസ്യ താവദർത്ഥം ശ്രോതുമിച്ഛാമി.)

പരിവ്രാജകഃ:  അധീതാധ്യയനൈരപി കാലാന്തരാദ്വിജ്ഞേയാ ഭവന്റ്യധ്യയനാർതാ. തസ്മാദധീഷ്വ താവത്.

ശാണ്ഡില്യഃ: അധ്ദേ കിം ഭവിസ്സദി? (അധീതേന കിം ഭവിഷ്യതി?)

പരിവ്രാജകഃ: ശൃണു:
            ജ്ഞാനാദ്ഭവതി വിജ്ഞാനം, വിജ്ഞാനാത്സംയമഃ, സംയമാത്തപഃ,  തപസോ യോഗ പ്രവൃത്തിഃ,
            യോഗപ്രവൃത്തേനരതീതാനാഗതവർതമാനതത്വദർശണം ഭവതി.  ഏതേനഭ്യോഷ്തഗുണമൈശ്വര്യം ലഭതേ.

ശാണ്ഡിൽ.: ഭോ ഭഅവം! ആപ്പച്ചക്ഖേ ജഹാകാമം മമ ബുദ്ധിം പരിഭവിഅ ഭണാസി. ശക്കം പുണ അദിട്ഠോ ഭ’അവദോ പരഗേഹാണി പവിസിദും? പര ഗേഹാനി പ്രവേഷ്തും? ഭഅവദോ പരഗേഹാണി പവിസിദും?
(ഭോ ഭഗവൻ! ആപ്രത്യക്ഷേ യഥാകാമം മമ ബുദ്ധിം പരിഭാവ്യ ഭണസി. ശക്യം  പുനരദൃഷ്തസ്യ ഭഗവതഃ പരഗേഹാനി പ്രവേഷ്ടും)

പരിവ്രാജകഃ: കിമഭിപ്രേതം ഭവതഃ?)

ശാണ്ഡില്യഃ: മാമ അഭിപ്പേദം സക്കി’അസമണ’ആണം കാരണാദോ സുസാധിദാണി സംഘപ്’ഉത്താണി ഭ’അണാണി അഹിദും. (മമാഭിപ്രേതം ശാക്യ ശ്രമണകാണാം കാരണാത്സുസാധിതാനി  സംഘപ്രയുക്താനി ഭോജനാന്യശിതും.)

പരിവ്രാജകഃ: അകാല്യം വർതതേ ലോഭോ ഭവതഃ.

ശാണ്ഡില്യഃ: ഏദസ്സ കാരണാദോ ഏവ്വ തുമം മുംഡിദോസി. ıഅ ഹു ദേ അണ്ണം പ’ഓ’അണം  പേക്ഖാമി. (ഏതസ്യ കാരണാദേവ ത്വം മുണ്ഡിതോസി. ന ഖലു തേന അന്യത്പ്രയോജനം പശ്യാമി.)

പരിവ്രാജകഃ: മാ മൈവം:
             മഹാത്മഭിസ്സേവിത പൂജിതം ദ്വിജൈഃ
            സുരാസുരാണാമപി ബുദ്ധി സമ്മതം 
            അവാര്യമക്ഷോഭ്യമചിന്റ്യമവ്യയം
            മഹന്മയായോഗ ഫലം നിഷേവ്യതേ

ശാണ്ഡില്യഃ: ബ്ഭോ ഭഅവം! ജ്ജോ’ഓ ജോ’ഓ ’ത്തി തുമ്മാരിസാ പവ്വാജആ ബഹുഅം മംതഅംതി. ക്കോ ഏസോ ജോഓ ണാമ? (ഭോ ഭഗവൻ! യോഗോ യോഗ ഇതി യുഷ്മാദൃശാ പ്രവ്രാജകാഃ ബഹുളം മന്ത്രയന്തേ.  ക ഏഷ യോഗോ നാമ? )

പരിവ്രാജകഃ: ശൃണു:
             ജ്ഞാനമൂലം തപസ്സാരം സത്വസ്ഥം ദ്വന്ദ്വനാശനം
            മുക്തം ദ്വേഷാച  രാഗാച്ച യോഗ ഇത്യഭിധ്ïയതേ

ശാണ്ഡില്യഃ: ആഹാരപ്പമാദോ സവ്വ പമാദോ’ത്തി മംത’അംതസ്സ ണമോ ഭ’അവദോ ബുദ്ധസ്സ. (ആഹാര പ്രമാദഃ സർവപ്രമാദ ഇതി മന്ത്രയമാണായ നമോ ഭഗവതേ  ബുദ്ധായ.)

പരിവ്രാജകഃ: ശാണ്ഡില്യഃ! കിം ഏതത്?

ശാണ്ഡില്യഃ.: ബ്ഭഅവം! ക്കിം ണ ജാണാസി പുധമം അഹം പാദരസണ ¬ഓഹേണ സക്കി അ സമണഅം പവ്വജിദോഹ്മി? (ഭഗവൻ കിം ന ജാനാസി പ്രഥമമഹം പ്രാതരശനലോഭേന ശാക്യ ശ്രമണകം  പ്രവ്രജിതോസ്മി)

പരിവ്രാജകഃ: അസ്തി കിംചിദപി ജ്ഞാതും?

ശാണ്ഡില്യഃ: അത്തി അത്തി! പഹൂദം വി അത്തി! (അസ്തി അസ്തി! പ്രഭൂതമപ്യസ്തി!)

പരിവ്രാജകഃ: ഭവതു, ശ്രോഷ്യാമസ്താവത്.

ശാണ്ഡില്യഃ: ശുണാദു ഭ’അവോ! അഷ്ടൗ പ്രകൃതയ, ഷോഡശ വികാരാ, ആത്മാ,  പഞ്ചവായവ, ത്രൈഗുണ്യം, മന, സഞ്ചര പ്രതിസഞ്ചരശ്കേതി. ഏവ്വം ഹി ഭ’അവദാ ജിണേണ പിഡ’അ പുത്ത’ഏസു ഉത്തം.
(ശൃണോതു ഭഗവൻ! അഷ്ടൗ പ്രകൃതയഃ, ഷോഡശ വികാരാഃ, ആത്മാ  പഞ്ചവായവഃ, ത്രൈഗുണ്യം, മനഃ, സഞ്ചരഃ പ്രതിസഞ്ചരശ്ചേതി. ഏവം ഹി ഭഗവതാ ജിനേന പിടക പുസ്തകേഷൂക്തം. )

പരിവ്രാജകഃ: ശാണ്ഡില്യ! സാംഖ്യസമയ ഏഷഃ ന ശാക്യ സമയഃ.

ശാണ്ഡില്യഃ: ബുഭുക്ഖാ’ഏ ഓദണഗദാഏ കിംദാഏ അണ്ണം മഏ കിംദിദം അണ്ണം മംതിദം. ഡാണിം സുണാദു ഭഅവോ:
        അദിണ്ണദാണാദോ വേരമണം സിക്ഖാപദം.
        മുധാവാദാദോ വേരമണം സിക്ഖാപദം.
        അബ്ബംഹചയ്യാദോ വേരമണം സിക്ഖാപദം.
        പാണാദിപാദാദോ വേരമണം സിക്ഖാപദം.
        അകാള ഭോ’അണാദോ വേരമണം സിക്ഖാപദം.
        അഹ്മാ’അം ബുദ്ധം  ധമ്മം സംഘം സരണം ഗച്ചാമി!

(ബുഭുക്ഷയാ ഓദനഗതയാ ചിന്തയാ അന്യന്മയാ ചിന്തിതമന്യന്മന്ത്രിതം. ഇദാനീം ശൃണോതു ഭഗവൻ :-
        അദത്തദാനാദ്വിരമണം ശിക്ഷാപദം.
        മുധാവാദാദ്വിരമണം ശിക്ഷാപദം.
        അബ്രഹ്മചര്യാദ്വിരമണം ശിക്ഷാപദം.
        പ്രാണാതിപാതാദ്വിരമണം ശിക്ഷാപദം.
        അകാല ഭോജനാദ്വിരമണം ശിക്ഷാപദം.
        അസ്മാകം ബുദ്ധം ധർമം സംഘം ശരണം ഗച്ഛാമി!


പരിവ്രാജകഃ: ശാണ്ഡില്യ! സ്വസമയമതിക്രമ്യ പരസമയം വക്തും നാർഹതി ഭവാൻ.
            തമസ്ത്യക്ത്വാ രജോ ഭിത്വാ സത്വസ്തസ്സുസമാഹിതഃ 
            ധ്യാതു ശീഘ്രം ഭവാന്ധ്യാനമേതജ്ജ്ഞാനപ്രയോജനം

ശാണ്ഡില്യഃ: ഭഅവോ സുസമാഹിദോ യോഅം കിംതേനദു. ആഹം സുസമാഹിദോ ഓദണം ഏവ്വ കിംതേനമി.
                     ( ഭഗവാൻ സുസമാഹിതോ യോഗം ചിന്തയതു. അഹം സുസമാഹിത ഓദനം ഏവ ചിന്തയാമി. )

പരിവ്രാജകഃ: ഛിദ്യതാമേഷാ കഥാ:
             സർവം ജഗത്സംക്ഷിപ ദേഹബന്ധേ
            സർവേന്ദ്രിയാണ്യാത്മനി യോജയിത്വാ
            ജ്ഞാനേന സത്വം സമുപാശ്രയ ത്വം
            ദേഹാത്മനാത്മാനമവേക്ഷ്യ കൃത്സ്നം

(തതഃ പ്രവിശതി ഗണികാ ചേട്യൗ ച)

ഗണികാ: ഹഞ്ജേ മഹുഅരിഏ! ക്കഹിം കഹിം രാമി¬അ’ഓ? (ഹഞ്ജേ മധുകരികേ! കുത്ര കുത്ര രാമിലകഃ?)
 
ചേടീ: അജ്ജുഏ! ആഅം ആഅച്ചാമി’ത്തി ഭണിഅ ണഅരം ഏവ്വ പവിട്ഠോ ആവുട്ടോ. (അജ്ജുകേ! അഹം ആഗച്ഛാമി ഇതി ഭണിത്വാ നഗരം ഏവ പ്രവിഷ്ട ആവുത്തഃ. )
 
ഗണികാ: ഹഞ്ജേ! കിം ണു ഖു ഏദം ഭവേ?  (ഹഞ്ജേ! കിം നു ഖലു ഇദം ഭവേത്?)

ചേടീ: കിം അണ്ണം ഗോട്ഠീം തുവാരേദും. (കിം അന്യത് ഗോഷ്ഠീം ത്വരയിതും.)
 
ഗണികാ: ഡാണിം പി ണ പയ്യത്താ ഗോട്ഠീ? (ഇദാനീം അപി ന പര്യാപ്താ ഗോഷ്ഠീ?)

ചേടീ: ശുട്ഠു അജ്ജുആ ഭണദി. ആസവോ ഏവ്വ ഗോട്ഠീ, ജോ മത്താവേദി ഹാസാവേദി ¬അജ്ജാധീരം പി ഇദ്ധിആജണം.
            (സുഷ്ഠു അജ്ജുകാ ഭണതി. ആസവ ഏവ ഗോഷ്ഠീ, യോ മദയതി ഹാസയതി ലജ്ജാധീരം അപി സ്ത്രീജനം.)

ഗണികാ: ഗഛ തുവാരേഹിണം. (ഗഛ ത്വര്യൈനം. )

ചേടീ: അജ്ജുഏ തഹ. (അജ്ജുകേ തഥാ. )
 
(ഇതി നിഷ്ക്രാന്താ)

ഗണികാ: ഹഞ്ജേ പരഹുദിഏ! ക്കഹിം ഉവവിസാവോ. (ഹഞ്ജേ പരഭൃതികേ! കുത്ര ഉപവിശാവഃ.)
 
ചേടീ: ആജ്ജുഏ! ഏദസ്സിം കുസുമിദസഹആരതി¬അഅ മംഡിദേ സി¬ആപട്തഈ മുഹുത്തം വിഅ ഉവവിസിഅ ഏക്കം വത്തുഅം ഗാഅദു അജ്ജുആ.
                      (അജ്ജുകേ! ഏതസ്മിൻ കുസുമിതസഹകാരതിലക് മണ്ഡിതേ ശിലാപട്ടകേ മുഹൂർതമിവ ഉപവിശ്യ ഏകം വസ്തുകം ഗായതു അജ്ജുകാ.)


ഗണികാ: ഹഞ്ജേ പരഹുദി’ഏ! ഏവ്വം ഹോദു.  (ഹഞ്ജേ പരഭൃതികേ! ഏവം ഭവതു.)

(ഊഭൗ ഉപവിശ്യ ഗായതഃ)

            പരഭൃതമധുകരനാദജ്യാഘോഷ കാമ ഏഷ ഉദ്യാനേ   
            തിഷ്ഠതി സഹകാരശരോ മുഹ്യതി നൂനം മനോപി മുനേ


ശാണ്ഡില്യഃ: (ശ്രുത്വാ) ആഏ, കീളരഓ ണ ഖാം കോളര ഓ കോ ഏസോ? (വിഭാവ്യ) ആഅസേ ഘിദം പച്ചിത്തം വി’അ മഹുരോ കോവി ഗീ’അ ര’ഓ. ഃഓദു പേക്ഖാമി. (കിഞ്ഞ്കിദ്ഗത്വാ വിലോക്യ)  അവിഹാ! ക്കാ’ദാണിം ഇ’അം തരുണീ ദസ്സണീ’ആ അണവരോഹേണ അളംകാരേണ അളംകിദാ’ഇമസ്സ   ഉയ്യാണസ്സ അ¬അംകാരോ വി’അ ഉവട്ഠിദാ?
(അയേ, കോകിലരവഃ. ന ഖല്വയം കോകിലരവ. ക ഏഷഃ? (വിഭാവ്യ) പായസേ ഘൃതം പ്രക്ഷിപ്തം ഇവ മധുരഃ കോപി ഗീതരവഃ. ഭവതു പശ്യാമി. (കിംചിത്ഗത്വാ വിലൊക്യ)  അവിഹാ കേദാനീമിയം തരുണീ ദർശനീയാ അനവരൊഹെനാലങ്കാരേണാ അലംകൃതാസ്യ ഉദ്യാനസ്യാനലങ്കാര ഇവൊപസ്ഥിതാ)
 
ചേടീ: അജ്ജു’ഏ! (അജ്ജുകേ! )
 
ശാണ്ഡില്യഃ: അയി! ഗണിആ ഖു ഇയം! ഢണ്ണാ ഖു സധണാ! (അയി! ഗണികാ ഖല്വിയം! ധന്യാഃ ഖലു സധനാഃ!)
 
ചേടീ: ദുദീഅം വി ഏക്കം വത്തുഅം ഗാഅദു അജ്ജു’ആ.  (ദ്വിതീയമപ്യേകം വസ്തുകം ഗായത്വജ്ജുകാ.)


ഗണികാ: തഹ. (തഥാ.)
             മധുമാസജാതദർപഃ
            കന്ദർപഃ കാമിനീകതാക്ഷസഖഃ  
            അപി യോഗിനാമിഹ മനോ
            വിധ്യതി ഫുല്ലൈരശോകശരൈഃ 


ശാണ്ഡില്യഃ: ആഇ മഹുരം പസ്സവദി കംഠാദോ! ശുണാദു ഭ’അവോ.  (അതിമധുരം പ്രസ്രവതി കണ്ഠാത്! ശൃണോതു ഭഗവാൻ.)

പരിവ്രാജകഃ: ശബ്ദപ്രയോജനം ശ്രോത്രം. പ്രസംഗമത്ര ന ഗച്ഛാമി.

ശാണ്ഡില്യഃ: പസംഗം വി സമ്പദം കരേസി ജ’ഇ ദേ കാരിസാപണാ ഭവേ! (പ്രസംഗമപി സാമ്പ്രതം കരോഷി - യദി തേന കാർഷാപണാ ഭവേയുഃ!)
 
പരിവ്രാജകഃ: ആ! ആപേഹി! യുക്തവ്യവഹാരീ ഭവ.
 
ശാണ്ഡില്യഃ: മ്മാ കുപ്പ. ആജുത്തം പവ്വാജ’ആണം കുപ്പിദും.  ( മാ കുപ്യ. അയുക്തം പ്രവ്രാജകാനാം കോപിതും. )

പരിവ്രാജകഃ: ഏഷ ന വ്യവഹരാമി.
 
ശാണ്ഡില്യഃ: ’ഡാണിം പംഡിദോസി. (ഇദാനീം പണ്ഡിതോ അസി.)

(തത പ്രവിശതി യമപുരുഷഃ)
 
യമപുരുഷ: ഏഷ ഭോ:
            ഭൂതാനി യോ ഹരതി കർമഹതാനി ലോകേ
            യഃ പ്രാണിനാം സുകൃതദുഷ്കൃതകർമസാക്ഷീ
            ഉക്തോസ്മി തേന ശമനേന യമേന  ദേഹേ
            പ്രാണാൻപ്രജാവധിവിധൗ വിനിയോജയേതി

തസ്മാത് -
 
            നാനാരാഷ്ട്രനദീവനാചലവതീം ഭൂമിം സമാലോകയ-
            ന്മേഘൈസ്തോയഭരാവനമ്രനിചയൈഃ പ്രച്ചാദ്യമാനോ ഭൃശം
            തീർത്വാ  ചാരണസിദ്ധകിന്നരയുതം വാതോദ്ധതാഭ്രം നഭഃ
            സമ്പ്രാപ്തോസ്മി യമേന യത്ര വിഹിതസ്തർകാദ് ഇവാഹം പുരം

തത്ക്വനു ഖലു സാ?  (വിലോക്യ) അയേ! ഇയം സാ!
            സപല്ലവൈസ്തപ്തസുവർണവർണൈരശോകപുഷ്പസ്തബകൈർമനോജ്ഞൈഃ
            അന്തർഹിതാ ഭാതി  വരാംഗനൈഷാ സന്ധ്യാഭ്രജാലൈർ ഇവ ചന്ദ്രലേഖാ

ഭവതു. അസ്ത്യസ്യാഃ  കർമാവശേഷഃ. മുഹൂർതം സ്തിത്വാ പ്രാണാൻഹരാമി.
 
ചേടീ: ആജ്ജുഏ! ഡസ്സണീഓ ഖു ഏസോ അസോ’അ കിസ¬അഓ. അം ഗഹ്ണാമി. ( അജ്ജുകേ! ദർശനീയഃ ഖല്വ ഏഷോശോകകിസലയഃ. ഏനം ഗൃഹ്ണാമി. )
 
ഗണികാ: മാ മാ! ആഹം ഏവ്വ ഗഹ്ണാമി! ( മാ മാ! അഹം ഏവ ഗൃഹ്ണാമി!)
 
യമപുരുഷഃ: അയം സ ദേശകാലഃ. യാവത്സർപത്വമുപഗമ്യാശോകശാഖായം  സ്തിത്വാ അസ്യാഃ  പ്രാണാൻഹരാമി. അയമിദാനീം -
            ശ്യാമാം പ്രസന്നവദനാം മധുരപ്രലാപാം
            മത്താം വിശാലജഘനാം വരചന്ദനാർദ്രാം
            രക്തോത്പലാഭനയനാം നയനാഭിരാമാം
            ക്ഷിപ്രം നയാമി യമ സാദനമേവ ബാലാം   

(ഗണികാ പല്ലവാപചയം കരോതി)

യമപുരുഷഃ:  ആയം സന്ദംശകാല!

(തഥാ കരോതി)

ഗണികാ: അം! ക്കേണ’വി ദട്ഠാഹ്മി! ( ഹം! എനാപി ദഷ്ടാസ്മി! )
 
ചേടീ: (തരുശാഖാം വിലോക്യ) അജ്ജുഏ! ഏസോ അസോപല്ലവംതരിദോ വാളോ! (അജ്ജുകേ! ഏഷോശോകപല്ലവാന്തരിതോ വ്യാലഃ! )
 
ഗണികാ: ഹം! വാളോ! (ഹം! വ്യാള!)

(ഇതി പതിതാ)
 
ശാണ്ഡില്യഃ: (ഉപഗമ്യ) ബ്ഭോദി! കിം ഏദം? ( ഭവതി! കിമിദം? )
 
ചേടീ: അയ്യ! ഏസാ അജ്ജു’ആ വാ¬ഏണ ദട്ഠാ! (ആര്യ ഏഷാ അജ്ജുകാ വ്യാളേന ദഷ്ടാ)
 
ശാണ്ഡില്യഃ: അവിഹാ! ഭോ ഭഅവം! ഏസാ ഗണീആ ദാരീആ വാളേണ ദട്ഠാ! (അവിഹാ! ഭോ ഭഗവൻ! ഏഷാ ഗണികാദാരികാ വ്യാലേന ദഷ്ടാ! )
 
പരിവ്രാജകഃ: ക്ഷീണേനാസ്യാ കർമണാ ഭവിതവ്യം. കുതഃ -
            സ്വകർമഭോക്തും ജായന്തേന പ്രായേണൈവ ഹി ജന്തവഃ
            ക്ഷീണേ കർമണി  ചാന്യത്ര പുനർഗച്ചന്തി ദേഹിനഃ
 

ചേടീ: അജ്ജു കിം ബാധേ? (അജ്ജുകേ, കിം ബാധതേ?)

ഗണികാ: ശീദദി വി’അ മേ സരീരം. ഊബ്ഭമംതിവി’അ മേപ്പാണാ. ശ’ഇദും ഇച്ചാമി. (സീദതീവ മേ ശരീരം. ഉദ്ഭ്രമന്തീവ മേ പ്രാണാഃ. ശയിതും ഇച്ചാമി.)
 
ചേടീ: ശുഹം സ’അദു അജ്ജു’ആ.  (സുഖം ശേതാമജ്ജുകാ)

ഗണികാ: ഃഅഞ്ജേ! ’ആത്തം അഭിവാദേഹി. (ഹഞ്ജേ! മാതരമഭിവാദയ. )
 
ചേടീ: ശ’അം ഏവ്വ ഗദു’അ ’അത്തം അഭിവാദേഹി ണം. (സ്വയമേവ ഗത്വാ മാതരം അഭിവാദയ നനു)
 
ഗണികാ: രാമിളഅം ആളിംഗേഹി. (രാമിലകം ആലിംഗ.)

(ഇതി മൂർഛിതാ പതതി)
 
ചേടീ: ഃആ! ഃഅദാ ഖു അജ്ജു’ആ! (ഹാ! ഹതാ ഖല്വജ്ജുകാ!)
 
യമപുരുഷ: ഹന്ത! ഹൃതാഃ പ്രാണാഃ. ഏഷ ഭോ -
            ഗംഗാമുത്തീര്യ വിന്ധ്യാം ശുഭസലിലവഹാം നർമദാമേഷ സഹ്യം
            ഗോലേയീം കൃഷ്ണവേണ്ണാം പശുപതിഭവനം സുപ്രയോഗാം ച കാഞ്ചീം
            കാവേരീം താമ്രപർണീമഥ  മലയഗിരീം സാഗരം ലംഘയിത്വ
            വേഗാദുത്തീര്യ ലങ്കം പവനസമഗതി പ്രാപ്തവാന്ധർമദേശം

    അയം  വിശാലശാഖോ വടവൃക്ഷഃ. അത്രാസീനം കിത്രഗുപ്തം നയാമി.

(നിഷ്ക്രാന്തഃ)

ചേടീ: ഃആ! ആജ്ജു’ഏ! (ഹാ! അജ്ജുകേ!)
 
ശാണ്ഡില്യഃ: ഭഅവം! പരിത്തജദി ഏസാ ഗണി’ആദാരി’ആ അത്തണോ പാണാണി. (ഭഗവൻ! പരിത്യജത്യേഷാ ഗണികാ ദാരികാത്മനഃ പ്രാണാൻ.)
 
പരിവ്രാജകഃ: മൂർഖ! പരമപ്രിയാ ഹി പ്രാണിനാം പ്രാണാഃ.  പ്രാണൈരേവ പരിത്യജ്യതേ ശരീരമിതി വക്തവ്യം.

ശാണ്ഡില്യഃ: അവേഹി! ആ’അരുണ ണിസ്സിണേഹ കക്കസഹി’അ’അ ദുട്ഠബുദ്ധ ഭിണ്ണചാരിത്ത കൂരസ’അഡ മുധാമുണ്ഡ . . (ആ അപേഹി! അകരുണ നിസ്നേഹ കർകശഹൃദയ             ദുഷ്ടബുദ്ധേ ഭിന്നചാരിത്ര കൂരശകട  മുധാമുണ്ഡ . . .
 
പരിവ്രാജകഃ: കിമഭിപ്രേതം ഭവതാ?
 
ശാണ്ഡില്യഃ: ണാമട്തസദം ദേ പൂര’ഇസ്സം. (നാമാഷ്ടശതം തേ പൂരയിഷ്യാമി.)
 
പരിവ്രാജകഃ: ഛന്ദത.

ശാണ്ഡില്യഃ: ബ്ഭോ ഭ’അവം! ഡുക്ഖിദോഹ്മി! ( ഭോ ഭഗവൻ! ദുഃഖിതോസ്മി! )
 
പരിവ്രാജകഃ: കിമർഥം?
 
ശാണ്ഡില്യഃ: ആഹ്മാണം സ’അണോ ഏസാ. ( അസ്മാകം സ്വജന ഏഷാ.)
 
പരിവ്രാജകഃ: കഥം സ്വജനോ നാമ?
 
ശാണ്ഡില്യഃ: ഏസാ ’വി പവ്വാജ’ആ വി’അ ണ കിംകി സിണേഹം കരേദി. (ഏഷാപി പ്രവ്രാജകാ ഇവ ന കിംചിത്സ്നേഹം കരോതി.)
 
പരിവ്രാജകഃ: ദുർലഭസ്നേഹോപി ഭൂയോർതയോഗാത് സ്നിഹ്യത ഇതി യുക്തം. കുതഃ:
             യേ നിർമമാ മോക്ഷമനുപ്രപന്നാഃ
            ശാസ്ത്രോപദിഷ്ടേന പഥാ പ്രയാന്തി  
            തേഷാമപി പ്രീതിപരാങ്ങ്മുഖാനാം
            ഗുണേഷ്വപേക്ഷാം ഹൃദയം കരോതി
 

ശാണ്ഡില്യഃ: ബ്ഭോ ഭ’അവം! ıഅ സക്കുണോമി അത്താണം ധാരേദും. ഊവസപ്പി’അ രോദാമി. (ഭോ ഭഗവൻ! ന ശക്നോമ്യാത്മാനം ധാരയിതും. ഉപസർപ്യ രോദിമി.)
 
പരിവ്രാജകഃ: ന ഖലു ന ഖലു ഗന്തവ്യം!
 
ശാണ്ഡില്യഃ: മാ കുപ്പ! ആജുത്തം പവ്വാജ’ആണം കുപ്പിദും. (ഉപസൃത്യ) ഹാ അജ്ജു! ഹാ പിയസമ്പണ്ണേ!  ഹാ മഹുരഗാണി!  
                    മാ കുപ്യ! അയുക്തം പരിവ്രാജകാണാം കോപിതും.(ഉപസൃത്യ)  ഹാ അജ്ജുകേ! ഹാ പ്രിയസമ്പന്നേ! ഹാ മധുര ഗായനി!


ചേടീ: അയ്യ! കിം ഏദം? ( ആര്യ! കിം ഇദം?)
 
ശാണ്ഡില്യഃ: ബ്ഭോദി! ശിണേഹോ.  ഭവതി! സ്നേഹഃ.)
  
ചേടീ: (ആത്മഗതം) ജ്ജുജ്ജ’ഇ സവ്വാണുകമ്പീ സാഹുജണോ ണാമ. (യുജ്യതേ സർവാനുകമ്പീ സാധു ജനോ നാമ. )
   
ശാണ്ഡില്യഃ: ബ്ഭോദി! ആമിസ്സാമി ദാവ ’ണം. (ഭവതി! ആമൃശാമി താവദേനാം. )
 
ചേടീ: പ്പഭവദി ഖു അയ്യോ. ( പ്രഭവതി ഖല്വാര്യഃ.)
 
ശാണ്ഡില്യഃ: ഹാ! ഭോദി! (പാദൗ സ്പൃശതി) ( ഹാ! ഭവതി!)
 
ചേടീ: നാ ണു പാദാണി ആമിസ്സിദും! (മാനു പാദാവാമ്രഷ്ടും! )

ശാണ്ഡില്യഃ: ആ! ആ’ഉളാ’ഉളാഹ്മി. സീസം പാദം ണ ജാണാമി. ഏദാണി താളഫളപീണാണി കാളേയചംദണാ ആളിത്താണി   തണാണി അണധോ മുഹാണി തത്ത ഹോദി’ഏ അധണ്ണസ്സ മമ ജീവംതീ’ഏ ണ ആസാദിദാണി.
(ആ! ആകുലാകുലിതോസ്മി. ശീർഷം പാദം ന ജാനാമി. ഏതൗ താലഫലപീനൗ കാലേയചന്ദനാലിപ്തൗ സ്തനാവനധോമുഖൗ തത്രഭവത്യാ അധന്യസ്യ  മമ ജീവന്ത്യാ നാസാദിതൗ.)

ചേടീ: (ആത്മഗതം) ഏവ്വ ദാവ കരിസ്സം. (പ്രകാശം) അയ്യ! മുഹുത്ത’അം അജ്ജും പഡിവാളേദു മാതരമാനയാമി. ജാവ അത്തം ആണേമി.
            (ഏവം താവത്കരിഷ്യാമി.  ആര്യ! മുഹൂർത്തമജ്ജുകാം പ്രതിപാലയതു യാവന്മാതരമാനയാമി)

ശാണ്ഡില്യഃ: ഗ്ഗച്ച സിഗ്ഘം! ആഹം ഖു ’അത്താ അണത്താണം.  (ഗഛ ശീഘ്രം! അഹം ഖലു മാതാ അമാതൃകാണാം.)

ചേടീ: (ആത്മഗതം) ശാണുക്കോസോ ഏസോ ബഹ്മണോ അജ്ജു’അം ണ പരിത്തജദി. ജ്ജാവ  ഗച്ചാമി. (ഇതി നിഷ്ര്കാന്താ)
                    (സാനുക്രോശ ഏഷ ബ്രാഹ്മണ അജ്ജുകാം ന പരിത്യജതി. യാവദ്ഗച്ഛാമി.)
 (ഇതി നിഷ്ര്കാന്താ)

ശാണ്ഡില്യഃ: ഗദാ ഏസാ! ശേരം രോദാമി. ഃആ അജ്ജു’ഏ! ഃആ മഹുരഗാ’അണി! (ഇതി രോദിതി)
                      (ഗതൈഷാ! സ്വൈരം രോദാമി. ഹാ അജ്ജുകേ! ഹാ മധുരഗായനി! )

പരിവ്രാജകഃ: ശാണ്ഡില്യഃ! ന കർതവ്യമേതത്.

ശാണ്ഡില്യഃ: ആ! ആവേഹി ണിസ്സിണേഹ! മ്മം ’പി തുവം വി’അ തക്കേസി? (ആ! അപേഹി നിസ്നേഹ! മാമപി ത്വാം ഇവ തർകയസി?)

പരിവ്രാജകഃ: ആഗച്ഛ വത്സ! അധീഷ്വ താവത്!

ശാണ്ഡില്യഃ: ഭ’അവം! ക്കിം കികിച്ചീ’അദു ദാവ ഏസാ അണാഹാ തവസ്സിണീ? ( ഭഗവൻ! കിം ചികിത്സ്യതാം താവദേഷാ അനാഥാ തപസ്വിനീ?)
 
പരിവ്രാജകഃ: കിമൗഷധശാസ്ത്രം ഭവതഃ?
 
ശാണ്ഡില്യഃ: അഘം ദേ ജോ’അസ്സ ഫളം! (അഘം തേന യോഗസ്യ ഫലം!)
 
പരിവ്രാജകഃ: (ആത്മഗതം) ഏഷ ഖലു തപസ്വീ കർതവ്യാബോധ്യതയാ ആശ്രമപദമാശ്രമാപവാദം  ച ന ജാനാതി.  കിംചിച്ഛ്രുതം മഹേശ്വരാദിഭിര്യോഗാചാര്യൈർമഹദ്ഭിഃ  ശിഷ്യാനുക്രോശഃ സംഗം ന ബാധത ഇതി.  അസ്യ പ്രത്യയോത്പാദനം കരിഷ്യേ. ഈദൃശോ  യോഗ ഇതി. അസ്യാ ഗണികായാശ്ശരീരേ  ആത്മാനം  നിയോജയാമി.
 
(യോഗേനാവിഷ്ടഃ)
 
ഗണികാ: (ഉത്ഥായ) ശാണ്ഡില്യ! ശാണ്ഡില്യ!
 
ശാണ്ഡില്യഃ: (സഹർഷം) അവിഹാ! ജീവദി! പച്ചാദപ് പാണാ ഖു എസാ. ഭോദി! ആഹ്മി. (അവിഹാ! ജീവതി! പ്രത്യാഗതപ്രാണാ ഖല്വേഷാ. ഭവതി! അയമസ്മി.)
 
ഗണികാ: അപ്രക്ഷാളിതപാണിഭ്യാം മാ സ്പ്രാക്ഷീഃ.
 
ശാണ്ഡില്യഃ: അദികോക്ഖിണീ ഖു ഇ’അം! ( അതിചൗക്ഷിണീ ഖല്വിയം! )
 
ഗണികാ: ഏഹി വത്സ. അധീഷ്വ താവത്.
 
ശാണ്ഡില്യഃ: ഈഹ’വി അജ്ഝ’അണം! ബ്ഭ’അവംതം ഏവ്വ ഉവസപ്പാമി. (ഉപഗമ്യ) ബ്ഭോ  ഭ’അവം ! ആ’ഇ മുദോ ഖു ഭ’അവോ! ഃആ വാചാളാ! ഹാ അദി ജോവിത്ത! ഹാ ഉവജ്ഝാ’അ! ഏവ്വം ബഹുജാണംറ്റോ’വി മരംതി!
(ഇഹാപ്യധ്യയനം! ഭഗവന്തമേവോപസർപാമി. ഭോ ഭഗവൻ! അയി മൃതഃ ഖലു ഭഗവാൻ! ഹാ വാചാലക! ഹാ അതിയോഗവിത്ത! ഹാ ഉപാധ്യായ! ഏവം ബഹു ജാനന്തോപി മ്രിയന്തേ! )

(തതഃ പ്രവിശതി മാതാ ചേടീ ച)

ചേടീ: ഏദു ഏദു അത്താ. ( ഏത്വേതു മാതാ.)
 
മാതാ: കഹിം കഹിം മേ ദാരിയാ?  ( കുത്ര കുത്ര മേ ദാരികാ? )

ചേടീ: ഏസാ അജ്ജു’ആ ഉയ്യാണേ വാ¬ഏണ ദട്ഠാ. (ഏഷാ അജ്ജുകാ ഉദ്യാനേ വ്യാളേന ദഷ്ടാ)
 
മാതാ: ഹാ! ഹദഹ്മി മംദഭാ’ആ! ( ഹാ! ഹതാസ്മി മന്ദഭാഗ്യാ!)
 
ചേടീ: സമസ്സസദു സമസ്സസദു ’അത്താ! ഏസാ അജ്ജു’ആ സത്തട്ഠിദാ! (സമാശ്വസിതു സമാശ്വസിതു മാതാ! ഏഷാ അജ്ജുകാ സത്വ സ്ഥിതാ!)

മാതാ: ണം പ’ഇദിത്താ ജഹ! (ഊപസൃറ്റ്യ) ജ്ജാദേ വസംദസേണേ! ഹിം ഏദം?
            (നനു പ്രകൃതിസ്ഥാ.  ജാതേ വസന്തസേനേ! കിമിദം? )
 
ഗണികാ: വൃഷളവൃദ്ധേ! മാ സ്പ്രാക്ഷീഃ!
 
മാതാ: ഹാദ്ധി! കിം ഇദം? ( ഹാ ധിക്! കിമിദം? )
 
ചേടീ: അച്ചാരൂഢോ സോ വിസ വേ’ഓ.  (അത്യാരൂഢ സ വിഷവേഗഃ)

മാതാ: ഗച്ച സിഗ്ഘം വേജ്ജം ആണേഹി. ( ഗച്ഛ ശീഘ്രം വൈദ്യമാനയ. )
 
ചേടീ: അത്തേന തഹ. (നിഷ്ക്രാന്താ)

(മാതസ്തഥാ.)
 
(തതഃ പ്രവിശതഃ രാമിലകശ്ചേടീ ച)

ചേടീ: ജേദു ജേദു ആവുട്ടോ. ആവുത്തം അപേക്ഖംതീ സംതവദി അജ്ജു’ആ. (ജയതു ജയതു ആവുത്തഃ. ആവുത്തമപ്രേക്ഷമാണാ സംതപതി അജ്ജുകാ.)
 
രാമിലക:     ഇച്ഛാമി താവദസ്യാഃ
              കല മധുരവചോ മുഖം വിശാലാക്ഷ്യാഃ
                മധുപവ്രതോഭിപാതും
                വികസിതമിവ കോമളം കമലം

(ഉപേത്യ)

കതം മാം ദൃഷ്ട്വാ  പരാവൃത്തമുഖീ സ്ഥിതാ? (വസ്ത്രാന്തം ഗൃഹ്ണൻ)

        ഏതന്നിവർതയ സുഗാത്രി മുകാരവിന്ദം
        ഈഷത് തരംഗപരിവൃത്തമിവാരവിന്ദം
        പ്രീണാതി നാമ തവ വക്ത്രമസർവദൃഷ്തം
        അല്പാല്പപീതമിവ പാണിപുതേനന തോയം
 
ഗണികാ: ഭോസ്താമിസ്ര! മുച്യതാം മമ വസ്ത്രാന്തഃ.
 
രാമിലക: ഭവതി! കിം ഇദം?

മാതാ: ജദപ്പഹുദി വാളേണ ദട്ഠാ തദപ്പഹുദി അസംബദ്ധം മംതേനദി. (യദാ പ്രഭൃതി വ്യാളേന ദഷ്ടാ തദാ പ്രഭൃത്യസംബദ്ധം മന്ത്രയതേ.)

രാമിലക: ഏവം : -
            വ്യക്തമസ്യാ ഗതം ചേതസ്തതഃ ശൂന്യേ തപസ്വിനീ
            ശരീരേന്യേന കേനാപി  സത്വയുക്തേന ധർഷിതാ
 
(പ്രവിശ്യ വൈദ്യശ്ചേടീ ച)

ചേടീ: ഏദു ഏദു അയ്യോ. (ഏത്വേത്വാര്യഃ. )
 
വൈദ്യ: കഹിം സാ? ( കുത്ര സാ?)
 
ചേടീ: ഏസാ ഖു അജ്ജു’ആ സത്തട്ഠിദാ! (ഏഷാ ഖലു അജ്ജുകാ സത്വസ്ഥിതാ!)
 
വൈദ്യ: ധസ്സിദാ മഹാസപ്പേണ ഖാദിദാ ഭവേ. (ധർഷിതാ മഹാസർപേണ ഖാദിതാ ഭവേത്. )
 
ചേടീ: ക്കഹം അയ്യോ ജാണാദി? ( കഥം ആര്യോ ജാനാതി?)
 
വൈദ്യ: മഹംതം വിയാരം കരേദിത്തി. ആണേഹി മമ സവ്വാരംഭാണി ദാവ ആരംഭാമി വിസതംതേന. (ഊപവിശ്യ മണ്ഡലം രചയിത്വാ) കുണ്ഡല കുതില ഗാമിനി മണ്ഡലം പ്രവിശ! പ്പ്രവിശ! വ്വാസുകി പുത്രക്കുംഡള കുഡിളഗാമിണി മംഡളം പവിസ! പ്പവിസ! വ്വാസ്യൂ പുത്ത  കിട്ഠ! ചിട്ഠ! ശൂ! ശൂ! ജ്ജാവ സിരാവേഹം കരിസ്സം. ക്കഹിം കുഠാരി’ആ?
(മഹാന്തം വികാരം കരോതീതി. ആനയ മമ സർവാരംഭാംസ്താവദാരഭേ വിഷതന്റ്രേ. (ഉപവിശ്യ മണ്ഡലം രചയത്വാ) കുണ്ഡല കുടില ഗാമിനി മണ്ഡലം പ്രവിശ! പ്പ്രവിശ! വ്വാസുകി പുത്ര തിഷ്ഠ! തിഷ്ഠ! ശ്രൂ! ശ്രൂ! യാവശ്ശിരാവേധം കരിഷ്യാമി. കുത്ര കുഠാരികാ )

ഗണികാ: മൂർഖവൈദ്യ! അലം പരിശ്രമേണ.
 
വൈദ്യ: പിത്തം ’പി അത്തി. ആ’അം ദേ പിത്തം വാദം സേഹ്മം ച ണാസേമി. (പിത്തമപ്യസ്തി. അഹം തേ പിത്തം വാതം ശ്ലേഷ്മ ച നാശയാമി.)

രാമിലക:  ഭോഃ ക്രിയതാം യത്നഃ. ന ഖല്വകൃതജ്ഞാ വയം.

വൈദ്യ: സുംദരഗു¬ഇ’അം വാ¬അ വേജ്ജം ആണേമി. (സുന്ദര ഗുളികാം വ്യാളവൈദ്യമാനയാമി. )

(നിഷ്ക്രാന്തഃ)

(തതഃ പ്രവിശതി യമപുരുഷഃ)
 
യമപുരുഷ: ഭൊഃ! ഭർസിതോസ്മി യമേന.
                ന സാ വസന്തസേനേയം  ക്ഷിപ്രം തത്രൈവ നീയതാം
               അന്യാ വസന്തസേനാ സാ ക്ഷീണായുസ്താമിഹാനയ
 
യാവദസ്യാശ്ശരീരമഗ്നിസംയോഗം ന സ്വീകരോതി താവത്സപ്രാണാമേനാം കരോമി. (വ്വിലോക്യ) അയേ ഉത്ഥിതാ ഖല്വിയം! ഭോഃ! കിന്നു ഖല്വിദം?
 
                അസ്യാ ജീവോ മമകരേ ഉഥിതൈഷാ വരാംഗനാ 
                ആശ്ചര്യം പരമം ലോകേ ഭുവി പൂർവം ന ദൃശ്യതേ
 
(സർവതോവലോക്യ)

അയേ! അത്രഭവാൻ യോഗീ പരിവ്രാജകഃ ക്രീഡതി. കിം ഇദാനീം കരിഷ്യേ? ഭവതു ദൃഷ്തം. അസ്യാ ഗണികായാ ആത്മാനം  പരിവ്രാജകശരീരേ ന്യസ്യ അവസിതേന കർമണി യതാസ്ഥാനം വിനിയോജയാമി.
 
(തഥാ കൃത്വാ)

            ഏതേന വിപ്ര സരീരേസ്മിൻ സ്ത്രീ പ്രാണാ വിനിയോജിതാ
            യതാ സത്വം യതാ ശീലം പ്രായോ യാസ്യന്തി വിക്രിയാം
 
(നിഷ്ക്രാന്തഃ)
 
 
പരിവ്രാജകഃ: (ഉത്ഥായ) പരഹുദി’ഏ! പരഹുദി’ഏ! (പരഭൃതികേ! പരഭൃതികേ! )
 
 
ശാണ്ഡില്യഃ: ആവിഹാ! പ്പച്ചാഗദപ്പാണോ ഖു ഭ’അവോ. ആ! തക്കേമി ദുക്ഖഭാഗിണോ ണം  മി’അംതി’ത്തി.
                      (അപിഹാ! പ്രത്യാഗതപ്രാണഃ ഖലു ഭഗവാൻ. ആ! തർകയാമി ദുഖഭാഗിനോ ന  മ്രിയന്ത ഇതി.)

പരിവ്രാജകഃ: കഹിം കഹിം രാമ്ളിയ​‍ാ? (കുത്ര കുത്ര രാമിലകഃ? )
 
രാമിലകഃ: ഭഗവന്നയമസ്മി.
 
ശാണ്ഡില്യഃ: ഭാവം! കിം ഏദം? കുംഡിയഗ്ഗഹണോ​‍ീദം വാമഹത്തം സംകവളാപൂരിദം വിയ മേ പഡിഭാദി.
        (ഭഗവൻ! കിം ഇദം? കുണ്ഡികാ ഗ്രഹണോചിതഃ വാമഹസ്ത ശംഖവളയപൂരിത ഇവ മേ  പ്രതിഭാതി.)
 
പരിവ്രാജകഃ: രാമിള’അ ആളിംഗേഹി മം. (രാമിലക ആലിംഗ മാം.)
 
ശാണ്ഡില്യഃ: ക്കിംസു’അം ആളിംഗേഹി! (കിംശുകം ആലിംഗ!)
 
പരിവ്രാജകഃ: രാമിളാ മത്താ ഖു ’അം. (രാമിലക മത്താ ഖല്വഹം. )
 
ശാണ്ഡില്യഃ: ıഅഹി ണഹി! ഉന്മട്ടോ ഖു തുവം! (നഹി നഹി! ഉന്മത്ത ഖലു ത്വം!)
 
രാമിലക: ഭഗവന്നാമവിരുദ്ധഃ ഖല്വയമാലാപഃ!

പരിവ്രാജകഃ: സുരം പിബാമി.  (സുരാം പിബാമി.)

ശാണ്ഡില്യഃ: വിസം പിബ! ബ്ഭോദു പരിഹാസപ്പമാണം ജാണിസ്സം. ıഏവ ഭ’അവോ ണേവ  അജ്ജു’ആ!  അഹവാ ഭാവദജ്ജും ണാമ ഏദം  സമുത്തം.
                      (വിഷം പിബ! ഭവതു പരിഹാസ പ്രമാണം ജ്ഞാസ്യാമി. ണൈവ ഭഗവാൻ നൈവ അജ്ജുകാ!  അതവാ ഭഗവദജ്ജുകം നാമേദം സംവൃത്തം.)


പരിവ്രാജകഃ: പരഹുദി! പരഹുദി! ആലിംഗേ മം! (പരഭൃതികേ! പരഭൃതികേ! ആലിംഗ മാം!)
 
ചേടീ: അവേഹി! ( അപേഹി!)
 
മാതാ: ജാദേ വസംദസേണേ! (ജാതേ വസന്തസേനേ!)
 
പരിവ്രാജകഃ: അത്തേന ഇയഹ്മി. അത്തേന വംദാമി. (മാതഃ ഇയമസ്മി. മാതർവന്ദേ)
 
മാതാ: ഭാവം! കിം എദം? (ഭഗവൻ! കിമിദം?)
 
പരിവ്രാജകഃ: അത്തേന! പച്ചവജാണാസി മം! രാമില’അ! ആജ്ജ ചിരാ​‍ീദം ഖു തു? (മാതഃ! പ്രത്യവജാനാസി മാം! രാമിലക! അദ്യ ചിരായിതം ഖലു ത്വയാ?)
 
രാമിലക: ഭഗവൻ! ന വശ്യോസ്മി!
 
(പ്രവിശ്യ വൈദ്യഃ)
 
വൈദ്യ: ഗുളിയാ അട്ഠമയാ ഗഹീദാ ഓസധം ച. ണ ജാണേ ഖണേ ജീവിസ്സദി മരിസ്സദി വാ  ത്തി. ഉദാം! ഉദാം!
                  (ഗുലികാ അഷ്ടമയാ ഗൃഹീതാ ഔഷധം ച. ന ജാനേ ക്ഷണേ ജീവിഷ്യതി മരിഷ്യതി വാ  ഇതി. ഉദകമുദകം!)

(ഉപഗമ്യ)

ചേടീ: ഇദം ഉദാം. (ഇദം ഉദകം)
 

വൈദ്യ: ഗ്ഗുളിയാം ഓഘട്ഠാമി. ആവിഹാ! ണ ഖു അം ദട്ഠാ! ആവിത്താ ഖു ഭവേ. (ഗുളികാമാഘട്ടയാമി. അപിഹാ! ന ഖല്വിയം ദഷ്ടാ! ആവിഷ്ട ഖലു ഭവേത്.)
 
ഗണികാ: മൂർഖ വൈദ്യ! വൃഥാവൃദ്ധ! പ്രാണിനാമന്തകമപി ന ജാനീഷേ.  കതമേനേയം  സർപേണ വ്യാപാദിതേനതി വദ.

വൈദ്യ: കിം ഏത്ത അച്ചരിയം? (കിമത്രാശ്ചര്യം?)
 
ഗണികാ: ശാസ്ത്രമസ്തി?
 
വൈദ്യ: അത്തി പഭൂദം വിള സത്ത സഹസ്സം അത്തി! (അസ്തി പ്രഭൂതമപി. സാർധസഹസ്രമപി)
 
ഗണികാ: ബ്രൂഹി ബ്രൂഹി വൈദ്യശാസ്ത്രം!
 
വൈദ്യ: ശുണാദു ഹോദീ (ശൃണോതു ഭവതീ)
                വാതികാഃ പൈത്തികാശ്ചൈവ ശ്ലൈ ശ്ലൈ . . . അവിഹാ! പ്പുത്ത’അം പുത്ത’അം!  (അപിഹാ! പുസ്തകം പുസ്തകം!)
 
ശാണ്ഡില്യഃ: അഹോ! വേജ്ജസ്സ അഹിരുവദാ! ഏക്കപദേ വിസുമരിദോ! ഃഓദു മമ വാസ്സോ ഏവ്വ. ഇദം പുത്ത’അം.
                    (അഹോ! വൈദ്യസ്യ അഭിരൂപതാ! ഏക പദേ വിസ്മൃത! ഭവതു മമ വയസ്യ ഏവ. ഇദം  പുസ്തകം.)
 
വൈദ്യ: ശുണാദു ഹോദീ  ( ശൃണോതു ഭവതീ:)
                      വാതികാഃ പൈത്തികാശ്ചൈവ ശ്ലൈഷ്മികാശ്ച മഹാവിഷാഃ
                      ത്രീണി സർപാ ഭവന്ത്യേതേ  ചതുർഥോ നാധിഗമ്യതേ |

ഗണികാ: അയമപശബ്ദഃ! “ത്രയഃ സർപാ” ഇതി വക്തവ്യം. ത്രീണി നപുംസകം ഭവതി.
 
വൈദ്യ: ആവിഹാ! വൈയ്യാരണസപ്പേണ ഖാ​‍ീദാ ഭവേ! (അപിഹാ! വൈയാകരണ സർപേണ ഖാദിതാ ഭവേത്!)
 
ഗണികാ: കിയന്തോ വിഷവേഗാഃ?
 
വൈദ്യ: വിസവേഗാ സദം. (വിഷ വേഗാഃ ശതം)
 
ഗണികാ: ന! ന! സപ്ത തേ വിഷവേഗാഃ. തദ്യഥാ -
                രോമാഞ്ചോ മുഖശോഷശ്ച വൈവർണ്യം ചൈവ വേപഥുഃ
                ഹിക്കാ ശ്വാസശ്ച സമ്മോഹഃ  സപ്തൈതാ വിഷ വിക്രിയാഃ

ശപ്തവിഷവേഗാനതിക്രാന്റോശ്വിഭ്യാമപി ന  ശക്യതേ ചികിത്സിതും. അഥവാ വക്തവ്യമസ്തി ചേദ് ബ്രൂഹി.


വൈദ്യ: ണ ഹു അഹ്മാണം വിസ​‍ാ. ണമോ ഭാവദീ.ഗച്ചാമി ദാവ അഹം.
            (ന ഖല്വ അസ്മാകം വിഷയഃ. നമോ ഭഗവത്യൈ. ഗച്ഛാമി താവദഹം.)

(നിഷ്ക്രാന്തഃ)
 
(പ്രവിശ്യ യമപുരുഷഃ)

യമപുരുഷഃ: ഏഷ ഭോഃ !
              ഗർഭസ്രവൈശ്ച പിടകജ്വരകർണരോഗൈർ
            ഗുല്മാധിശൂലഹൃദയാക്ഷിശിരോരുഗാദ്യൈഃ
            അസ്മിൻ ക്ഷണേ ബഹുവിധൈഃ ഖലു വിദ്രവൈശ്ച
            ക്ഷിപ്രം കൃതാ യമപുരാഭിമുഖാശ്ച ജീവാഃ

    യാവദഹമപി ഭഗവത്സന്ദേശമനുതിഷ്താമി.

(ഗണികാമുപഗമ്യ)  ഭഗവൻ! മുച്യതാം  വൃഷല്യാശരീരം.

ഗണികാ:  ഛന്ദതഃ.

യമപുരുഷഃ: യഥാസ്യാ ജീവവിനിമയം കൃത്വാ യാവദഹമപി  സ്വകാര്യമനുതിഷ്ടാമി.
 
(തഥാ കൃത്വാ നിഷ്ക്രാന്തഃ)
 
പരിവ്രാജകഃ: ശാണ്ഡില്യഃ! ശാണ്ഡില്യഃ!

ശാണ്ഡില്യഃ: ഏസോ ഖു ഭാവോ പയ്യവത്തിദോ. (ഏഷ ഖലു ഭഗവാൻ പര്യവസ്ഥിതഃ.)
 
ഗണികാ: പരഹുദി! പരഹുദി! (പരഭൃതികേ! പരഭൃതികേ!)

ചേടീ: ഏസാ അജ്ജു​‍ാ സഹാവേണ മംതേനദി! (ഏഷാ അജ്ജുകാ സ്വഭാവേന മന്ത്രയതേ!)
 
മാതാ: ജാദേ വസംദസേണേ! (ജാതേ വസന്തസേനേ! )
 
രാമിലക: ഹന്ത പ്രസന്നാ! പ്രിയേ വസന്തസേനേ! ഇതഃ!
 
    (ഗണികാ നിഷ്ക്രാന്താ, രാമിലകശ്ചേടീ സപരിവാരാ മാതാ ച)
 
ശാണ്ഡില്യഃ: ഭാവം! കിം ഏദം? (ഭഗവൻ! കിമിദം?)
 
പരിവ്രാജകഃ: മഹതീ ഖലു കഥാ. ആവാസേ കഥയിഷ്യാമി.

(ദിശോവലോക്യ)

ഗതോ ദിവസഃ.  സമ്പ്രതി ഹി -
 
                അസ്തം ഗതോ ഹി ദിനകൃദ്ഗഗനാന്തലംബീ
                മൂഷാ മുഖസ്ത ഇവ തപ്ത സുവർണരാശിഃ
                യസ്യ പ്രഭാഭിരനുരഞ്ജിത മേഘവൃന്ദം
                ആലക്ഷ്യതേ ദഹനഗർഭമിവാന്തരിക്ഷം

(നിഷ്ക്രാന്തൗ)
 
ഭഗവദജ്ജുകം സമാപ്തം

ഭാഗം - 3

യമകിങ്കരൻ: ഒഹ്! ലോകകാര്യങ്ങൾ ചെയ്ത് തീർത്ത് കർമ്മങ്ങൾ അടങ്ങിയവരുടെ ആത്മാവിനെ ശരീരത്തിൽ നിന്നും അടർത്തിമാറ്റിക്കൊണ്ടുവരാനായി എന്നോട്, ലോകജീവികളുടെ നല്ലതും ചീത്തയുമായ ഓരോ കർമ്മങ്ങൾക്കും സാക്ഷിയായ യമധർമ്മരാജാവ് കൽപ്പിച്ചിരിയ്ക്കുന്നു.

അതിനാൽ,

ഞാൻ നവധി രാജ്യങ്ങളും, നദികളും, വനപർവതങ്ങളും നിറഞ്ഞ ഭൂമിയെ തരണം ചെയ്ത്, മഴനിറഞ്ഞ മേഘങ്ങളാൽ മൂടപ്പെട്ട ചരണ,സിദ്ധ,കിന്നരന്മാർ നിറഞ്ഞ ആകാശവും കടന്ന്, മനോവേഗത്തിൽ യമൻ പറഞ്ഞ സ്ഥലത്ത് എത്തിയിരിക്കുന്നു.

അവൾ എവിടെ?

(കണ്ടശേഷം)

ആഹ, ഇതാ അവൾ!

ഉരുകിയ സ്വർണ്ണത്തിന്റെ നിറമാർന്ന അശോകപ്പൂമൊട്ടുകളുടെ ഇടയിൽ ഇവൾ, പ്രദോഷസന്ധ്യാസമയത്ത് മേഘങ്ങൾക്കിടയിൽ മറഞ്ഞിരിക്കുന്ന ചന്ദ്രലെഖയെ പോലെ ശോഭിയ്ക്കുന്നു.

ശരി തന്നെ, ഇവൾക്ക് അൽപ്പനേരം കൂടെ ബാക്കിയുണ്ട്. അതുവരെ കാത്തിരുന്ന് ഇവളുടെ ജീവനുംകൊണ്ട് പോകാം.

പരഭൃതിക: അജ്ജുകേ, ഈ അശോകത്തളിർ കാണാൻ നല്ല ഭംഗി. ഞാനിത് നുള്ളട്ടെ.

അജ്ജുക: അരുത്, അരുത്! ഞാൻ തന്നെ നുള്ളാം.

യമകിങ്കരൻ: ഹായ്, പറ്റിയ സമയം. പെട്ടെന്ന് ഒരു പാമ്പിന്റെ രൂപം ധരിച്ച് അശോകമരക്കൊമ്പിൽ ഇരുന്ന് ഇവളുടെ ജീവൻ എടുക്കുക തന്നെ. ഞാനതിനാൽ, ശ്യാമവർണ്ണയും പ്രസന്നവദനയും മധുരഭാഷിണിയും കാമർദ്രമായ വിശാലജഘനങ്ങളോടുകൂടിയവളും ചന്ദനച്ചാർ പൂശിയവളും ചെന്താമരശോഭയാർന്ന കണ്ണുകൾ ഉള്ളവളുമായ ഈ യുവതിയുടെ ആത്മാവിനെ യമരാജാവിന്റെ സമീപം ഞാൻ കൊണ്ടുപോകുന്നു.

(ഗണിക തളിർ നുള്ളുന്നു) ഇത് തന്നെ കടിയ്കാൻ പറ്റിയ സമയം. (പാമ്പ് കടിയ്ക്കുന്നു)

അജ്ജുക: അയ്യോ! എന്നെ എന്തോ കടിച്ചു!

പരഭൃതിക: (അശോകമരക്കൊമ്പുകളിലേക്ക് നോക്കി) അയ്യോ! പാമ്പ് പാമ്പ്.  അശോകപൂന്തളിരുകൾക്കിടയിൽ ഒരു പാമ്പ്.

അജ്ജുക: ആ അയ്യോ! പാമ്പ്! (വീഴുന്നു)

ശാണ്ഡില്യൻ: (സമീപം ചെന്ന്) ഭവതി! എന്ത് പറ്റി?

പരഭൃതിക: ആര്യ, അജ്ജുകയെ പാമ്പ് കടിച്ചു.

ശാണ്ഡില്യൻ: അയ്യോ! ഭഗവാൻ! ഈ യുവഗണികയെ ഒരു പാമ്പ് കടിച്ചു!

സ്വാമിയാർ: അവളുടെ സമയം ആയിക്കാണും. കാരണം, കർമ്മഫലം അനുഭവിയ്ക്കാനായി ജീവികൾ കർമ്മമണ്ഡലത്തിൽ ജനിയ്ക്കുകയും അനുഭവിച്ച് തീർന്നതിനുശേഷം മറ്റെവിടെയ്ക്കെങ്കിലും ആത്മാവ് യാത്ര പോവുകയും ചെയ്യുന്നു.  

പരഭൃതിക: വേദനിയ്ക്കുന്നുണ്ടോ?

അജ്ജുക: ശരീരം തളരുന്നു, ജീവൻ പോകുന്ന പോലെ തലകറങ്ങുന്നു, എനിയ്ക്ക് കിടക്കണം

പരഭൃതിക: ഇവിടെ നല്ലപോലെ കിടന്ന് വിശ്രമിയ്ക്കൂ, അജ്ജുക

അജ്ജുക: തോഴീ, അമ്മയോടെന്റെ അഭിവാദ്യങ്ങൾ അറിയിക്കൂ.

പരഭൃതിക: തോഴി തന്നെ പോയി പറയൂ

അജ്ജുക: ആഹാ രാമലികനെ ആലിംഗനം ചെയ്യൂ

(ഇതും പറഞ്ഞ് ബോധംകെട്ട് വീഴുന്നു)

പരഭൃതിക: അയ്യോ അജ്ജുക മരിച്ചു!

യമകിങ്കരൻ: അതെ, അവളുടെ ജീവൻ ഞാൻ അപഹരിച്ചു.

ഗംഗയേയും ശുദ്ധവെള്ളം നിറഞ്ഞ നർമ്മദയേയും വിന്ധ്യനേയും കടന്ന്, സഹ്യനേയും കയറി, കൃഷ്ണഗോദാവരി നദികൾ കടന്ന്, പശുപതിക്ഷേത്രം താണ്ടി, കാഞ്ചിയും സുപ്രയാഗയും താണ്ടി, പിന്നെ കാവേരി താമ്രപർണ്ണി നദികളും മലയപർവ്വതവും കടന്ന്, സുമുദ്രവും താണ്ടി ലങ്കയേയും കടന്ന് കാറ്റിനെ പോലെ വേഗത്തിൽ ഞാൻ യമപുരിയിൽ എത്തും.

ആ ആൽമരക്കൊമ്പിലിരിക്കുന്ന ചിത്രഗുപ്തന്റെ അടുക്കൽ ഞാൻ ഈ ആത്മാവിനെ എത്തിയ്ക്കട്ടെ.

(പോകുന്നു)

പരഭൃതിക: ഓഹ്! അജുക!

ശാണ്ഡില്യൻ: ഭഗവാൻ, ഈ യുവഗണിക ജീവത്യാഗം ചെയ്തു

സ്വാമിയാർ: വിഡ്ഢി! ജീവികൾക്ക് ജീവൻ വളരെ പ്രിയമുള്ളതാണ്. അതിനാൽ പ്രാണൻ ശരീരത്തെ ത്യജിച്ചു എന്ന് പറയുകയാണ് യുക്തം.

ശാണ്ഡില്യൻ: കടന്ന് പോടാ, നിർദ്ദയൻ, നിഷ്കരുണൻ, സ്നേഹശൂന്യൻ, കർക്കശഹൃദയക്കാരൻ, ദുഷ്ടബുദ്ധി, ദുഷ്കീർത്തിമാൻ, വെറുതെ തലമുണ്ഡനം ചെയ്ത അരിച്ചാക്ക്…

സ്വാമിയാർ: നിന്റെ ഉദ്ദേശം എന്താണ്?

ശാണ്ഡില്യൻ: നിന്റെ 108 നാമങ്ങൾ ഞാൻ പറഞ്ഞ് തീർക്കട്ടെ.

സ്വാമിയാർ: ഇഷ്ടം പോലെ പറഞ്ഞ് തീർക്കൂ

ശാണ്ഡില്യൻ: ഓഹ്, ഭഗവാൻ! ഞാൻ ദുഃഖിതനാണ്. നിരാശനാണ്.

സ്വാമിയാർ: അതെന്തിനാണ്?

ശാണ്ഡില്യൻ: അവൾ നമ്മളിലൊരുത്തിയാണ്? സ്വജനം ആണ്.

സ്വാമിയാർ: അവളെങ്ങനെ സ്വജനമാകും?  

ശാണ്ഡില്യൻ: സംന്യാസികളെ പോലെ തന്നെ അവളും ആരേയും ചെറുതായെങ്കിലും സ്നേഹിക്കുന്നില്ല.

സ്വാമിയാർ: ധനമോ മറ്റ് അമൂല്യമായ വസ്തുക്കളോ നിർമമനല്ലാത്തവരിൽ ആശയെ ജനിപ്പിക്കാം. കാരണം, ശാസ്ത്രങ്ങൾ പറയുന്ന പാത തിരഞ്ഞെടുത്ത് നിർമമ മോക്ഷം കൊതിയ്ക്കുന്നവർ കുടുംബബന്ധങ്ങളിൽ നിന്നും മൊചനം നേടിയവരെങ്കിൽ കൂടെ, മൂല്യവസ്തുക്കളോട് ആശ തോന്നാം.

ശണ്ഡില്യൻ: ഓ ഭഗവാൻ! എനിക്ക് സഹിക്കാൻ പറ്റുന്നില്ല, ഞാനവളുടെ സമീപം ചെന്ന് കരയട്ടെ!

സ്വാമിയാർ: അരുത്. പോകരുത്

ശാണ്ഡില്യൻ: ദേഷ്യപ്പെടരുത്. സംന്യാസികൾക്ക് കോപം ഉചിതമല്ല. (ഗണികയുടെ സമീപം ചെന്ന്) ഓ അജ്ജുകേ! ഓ പ്രിയപ്പെട്ടവളേ! ഓ! മധുരഭാഷിണീ!

പരഭൃതിക:, ആര്യ, എന്താണിത്?

ശാണ്ഡില്യൻ: സ്നേഹം, അനുകമ്പ അതുതന്നെ ഭവതീ.

പരഭൃതിക: (ആത്മഗതം), ശരി തന്നെ, സജ്ജനങ്ങൾ ദീനാനുകമ്പ ഉള്ളവരായിരിക്കും.

ശാണ്ഡില്യ, ഭവതി, ഞാനിവളെ ഒന്ന് തൊട്ടോട്ടെ?

പരഭൃതിക: ആയിക്കോളൂ ആര്യാ

ശാണ്ഡില്യൻ: ഹാ! ഭവതി! (അവളുടെ കാലുകൾ തൊടുന്നു)

പരഭൃതിക: അരുത്, കാലുതൊടരുത്.

ശാണ്ഡില്യൻ: ആ! സങ്കടം കൊണ്ട് എനിയ്ക്ക് കണ്ണ് കാണാൻ വയ്യാതായി. കാലും തലയും തിരിച്ചറിഞ്ഞില്ല. പനഞ്ചക്ക പോലെ കറുത്ത് തടിച്ചുരുണ്ട ചന്ദനലേപാലംകൃതമായ ഇവളുടെ മുലകൾ ജീവിച്ചിരിന്നപ്പോൾ സ്പർശിക്കാൻ പറ്റാത്തത് എന്റെ ഭാഗ്യക്കേട് തന്നെ.

പരഭൃതിക: (ആത്മഗതം) ഞാനിങ്ങനെ ചെയ്യും (ഉറക്കെ) ആര്യ, അൽപ്പനേരം അജ്ജുകയുടെ സമീപത്തിരിക്കൂ. ഞാൻ അജ്ജുകയുടെ അമ്മയെ വിളിച്ച് കൊണ്ട് വരട്ടെ.

ശാണ്ഡില്യൻ: പെട്ടെന്ന് പോയി വരൂ. ഞാൻ അമ്മയില്ലാത്തവർക്ക് അമ്മയായി ഇവിടെ ഇരിക്കാം.

പരഭൃതിക: (ആത്മഗതം) ഈ ബ്രാഹ്മണൻ ദീനാനുകമ്പയുള്ളവൻ തന്നെ. ഇവൻ അജ്ജുകയെ വിട്ട് എവിടെയും പോകില്ല. ഞാൻ പെട്ടെന്ന് പോകട്ടെ.

(അവൾ പോകുന്നു)

ശാണ്ഡില്യൻ: അവൾ പോയി. ഞാൻ ഹൃദയം പൊട്ടുമാറുച്ചത്തിൽ കരയട്ടെ. അയ്യോ അജ്ജുക! മധുരഭാഷിണീ… (കരയുന്നു)

സ്വാമിയാർ: ശാണ്ഡില്യാ, അരുത്. കരയരുത്

ശാണ്ഡില്യൻ: ഒന്നുപോടാ. കടന്ന് പോ ഹൃദയശൂന്യൻ. ഞാനും നിന്നെ പോലെ എന്ന് തോന്നിയോ?

സ്വാമിയർ: ഇവിടെ വരൂ വത്സാ. അദ്ധ്യയനം ചെയ്യൂ

ശാണ്ഡില്യൻ: ഭഗവാൻ, ഈ അശരണയായ സ്ത്രീയ്ക്ക് എന്ത് ചികിത്സയാണ് നൽകുക?

സ്വാമിയാർ: ഔഷധശാസ്ത്രവും നിനക്ക് വേണോ?

ശാണ്ഡില്യൻ: നിങ്ങളുടെ യോഗഫലം പാപമാണ്

സ്വാമിയാർ: (ആത്മഗതം) ഈ മൂഢനു കർത്തവ്യബോധം ഇല്ലാത്തതിനാൽ സംന്യാസവൃത്തിയിലെ നല്ലതും ചീത്തയും അറിയില്ല. അവനവന്റെ ശിഷ്യന്റെ നന്മയ്കയുള്ള പ്രവൃത്തിയിൽ മുഴുകുന്നത് നിർദോഷമാണെന്ന് മഹേശ്വരൻ മുതലായ യോഗിവര്യന്മാർ പറഞ്ഞതായി കേട്ടിട്ടുണ്ട്. അതിനാൽ ഇവനു യോഗയിൽ വിശ്വാസം ജനിപ്പിക്കാനുള്ള കർമ്മത്തിൽ മുഴുകക തന്നെ. ഞാൻ ഗണികയുടെ ശരീരത്തിലേക്ക് പ്രവേശിക്കുന്നു.

(യോഗാവിഷ്ടനായി) (സ്വാമിയാരുടെ ആത്മാവ് അജ്ജുകയുടെ ദേഹത്ത് പ്രവേശിക്കുന്നു. ശേഷം അജ്ജുക പറയുന്നതെല്ലാം സ്വാമിയാർ പറയുന്ന പോലെ ആണ്)

അജ്ജുക: (എഴുന്നേറ്റുകൊണ്ട്) ശാണ്ഡില്യ, ശാണ്ഡില്യ

ശാണ്ഡില്യൻ: (സന്തോഷത്തോടെ) ഹായ്, ഇവൾക്ക് ജീവൻ കിട്ടി. ഇവളുടെ ജീവൻ തിരിച്ച് വന്നു. പ്രിയേ, ഞാനിവിടെ ഉണ്ട്.

അജ്ജുക: കൈ കഴുകാതെ എന്നെ തൊടരുത്

ശാണ്ഡില്യൻ: ഇവൾ വളരെ സംശുദ്ധിയുള്ളവൾ ആണ്.

അജ്ജുക: വരൂ വത്സ, അദ്ധ്യയനം തുടരൂ

ശാണ്ഡില്യൻ: അയ്യോ ഇവിടേയും അദ്ധ്യയനമോ? ഞാൻ ഭഗവാന്റെ സമീപം ചെല്ലട്ടെ. (ഭഗവാന്റെ സമീപം ചെന്ന്) അയ്യോ ഭഗവാൻ അന്തരിച്ചു! വചാലനെങ്കിലും ഹാ ഭഗവാൻ! ഹാ യോഗേന്ദ്ര! ഹ ഉപാദ്ധ്യായ! പണ്ഡിതനായാലും മരിയ്ക്കും!

(അപ്പോൾ അജ്ജുകയുടെ അമ്മയും പരഭൃതികയും പ്രവേശിക്കുന്നു)

പരഭൃതിക: അമ്മേ.. ഇതിലേ ഇതിലേ വരൂ

അമ്മ: എവിടെ എന്റെ മകൾ?

പരഭൃതിക: അജ്ജുകയെ ഉദ്യാനത്തിൽ വെച്ച് പാമ്പ് കടിച്ചു

അമ്മ: ഹാ! മന്ദഭാഗ്യ ഞാൻ! ഞാൻ ചത്തൂ!

പരഭൃതിക: സമാശ്വസിയ്ക്കൂ അമ്മേ, അജ്ജുക ഇതാ ഇവിടെ ജീവനോടെ നിൽക്കുന്നു

അമ്മ: അവൾക്ക് സുഖമില്ലെന്ന് തോന്നുന്നു. പഴയപോലെ അല്ല. (സമീപിച്ച്) മോളേ വസന്തസേനേ, നിനക്കെന്ത് പറ്റി?

അജ്ജുക: വൃഷളവൃദ്ധേ, എന്നെ തൊടരുത്

അമ്മ: ഒഹ്! ധിക്കാരി, എന്താണ് സംഭവിയ്ക്കുന്നത്?

പരഭൃതിക: വിഷം വല്ലാതെ അധികം കയറിയിട്ടുണ്ട് എന്ന് തോന്നുന്നു.

അമ്മ: വൈദ്യനെ വിളിയ്ക്കൂ വേഗം

പരഭൃതിക: ശരി (പോകുന്നു)

(അപ്പോൾ രാമലികനും മധുകരികയും പ്രവേശിക്കുന്നു)

മധുകരിക: സ്യാലൻ(=അളിയൻ) വേഗം ചെല്ലൂ. അങ്ങയെ കാണാതെ അജ്ജുക വല്ലാതെ വിഷമിച്ചിരിക്കുകയാണ്.

രാമലികൻ: മധുരവചനങ്ങൾ മൊഴിയുന്ന വിശാലാക്ഷിയുടെ കോമളമുഖചെന്താമരയിൽ നിന്നും ഒരു തുള്ളി തേൻ കുടിയ്ക്കാൻ എനിയ്ക്ക് കൊതിയാകുന്നു.

(അവളെ സമീപിച്ച്) എന്നെ കണ്ടിട്ട് മുഖം തിരിച്ച് നിൽക്കുന്നതെന്താണ്? (അവളുടെ വസ്ത്രത്തുമ്പിൽ പിടിച്ച്) സുകോമളഗാത്രി നിന്റെ മുഖം കാണിച്ചാലും. കൈക്കുമ്പിളിലെ വെള്ളം പോലെ അല്പാൽപ്പമായി, ഓളങ്ങൾക്ക് നടുവിലെ  മെല്ലെഇളകുന്ന നിന്റെ മുഖതാമര തരുന്ന കാഴ്ച്ച മനോഹരം തന്നെ.   

അജ്ജുക: എടാ വിവരദോഷി, എന്റെ വസ്ത്രം വിട്

രാമലികൻ: ഭവതി, ഇതെന്താണ്?

അമ്മ: പാമ്പ് കടിച്ചമുതൽ അസംബന്ധമേ ഇവൾ പറയുന്നുള്ളൂ

രാമലികൻ: അങ്ങനെ ആണോ? ബോധശൂന്യയായ ഇവളുടെ ശരീരത്തിൽ ഭൂതമാവേശിച്ചു.

(വൈദ്യനും പരഭൃതികയും പ്രവേശിക്കുന്നു)

പരഭൃതിക: വരൂ വരൂ ആര്യാ

വൈദ്യൻ: അവളെവിടെ?

പരഭൃതിക: അജ്ജുക ഇവിടെ ഉണ്ട്് ഹായ്! ഇപ്പോഴും ജീവിച്ചിരിക്കുന്നു.

വൈദ്യൻ: ഇവളെ വളരെ വലിയ ഏതോ പാമ്പാണ് കടിച്ചിരിക്കുന്നത്

പരഭൃതിക: അതെങ്ങനെ ആര്യനറിഞ്ഞു?

വൈദ്യൻ: അസാധാരണമായ പെരുമാറ്റം കണ്ട് തന്നെ. എന്റെ എല്ലാ ഉപകരണങ്ങളും കൊണ്ട് വരൂ. വിഷചികിത്സ ആരംഭിക്കട്ടെ. (വൈദ്യൻ ഇരുന്ന് ഒരു മാന്ത്രികവട്ടം വരയ്ക്കുന്നു) വളഞ്ഞ്പുളഞ്ഞ് പോകുന്നവളേ ഇവിടെ ഉള്ളിൽ വാ. വാസുകിയുടെ മകനെ നിൽക്കവിടെ. ശൂ.. ശൂ.. നിന്റെ തലഞാൻ എടുക്കും. എന്റെ കത്തി എവിടെ (ശസ്ത്രക്രിയയ്ക്ക് ഉപയോഗിക്കുന്നതരത്തിലുള്ള കത്തി)

അജ്ജുക: വിഡ്ഢിവൈദ്യാ വെറുതെ വേഷം കെട്ടരുത്.

വൈദ്യൻ: പിത്തവും ഉണ്ട്. ഞാൻ നിന്റെ വാതപ്പിത്തകഫങ്ങളെല്ലാം ഇല്ലാതാക്കും.

രാമലികൻ: വേഗം ശ്രമിയ്ക്കൂ. അകൃതജ്ഞരാവില്ല ഞങ്ങൾ.

വൈദ്യൻ: ഞാൻ സുന്ദരമായ ഗുളികയും വിഷചികിത്സ പുസ്തകവും ഇപ്പോൾ കൊണ്ട് വരാം.

(പോകുന്നു)

(അപ്പോൾ യമകിങ്കരൻ പ്രവേശിക്കുന്നു)

യമകിങ്കരൻ: ഹയ്യോ യമധർമ്മ രാജാവ് എന്നെ ചീത്തപറഞ്ഞ് ഓടിച്ചു. ഈ വസന്തസേനയുടെ ആത്മാവിനെ പെട്ടെന്ന് തന്നെ അവളുടെ ശരീരത്തിൽ നിക്ഷേപിച്ച് ശരിയായ വസന്തസേനയുടെ ആത്മാവ് പെട്ടെന്ന് തന്നെ കൊണ്ടുവരാനായി പിന്നേയും പറഞ്ഞ് വിട്ടു.

ഇവളുടെ ശരീരം അഗ്നി സ്വീകരിച്ചില്ലെങ്കിൽ ഇവളെ ജീവിപ്പിക്കും ഞാൻ. (നോക്കിക്കണ്ട്) അയ്യോ എഴുന്നേറ്റ് നിൽക്കുന്നു ഇവൾ! അയ്യോ ഇതെന്താണ്? ഇവളുടെ ജീവാത്മാവ് എന്റെ കൈകളിൽ ആണല്ലൊ എന്നിട്ടും അജ്ജുക എഴുന്നേറ്റ് നിൽക്കുന്നു. മുൻപൊരിക്കലും ഞാനിത് ലോകത്ത് കണ്ടിട്ടില്ല. ആശ്ചര്യം തന്നെ!

(ചുറ്റും നോക്കി) ഒഹൊ! ഈ മഹായോഗി സ്വാമിയാരുടെ പണിയാണിത്. ഇനി ഞാനെന്ത് ചെയ്യും? ആട്ടെ, ഈ ഗണികയുടെ ആത്മാവിനെ സ്വാമിയാരുടെ ശരീരത്തിൽ നിക്ഷേപിക്കുകതന്നെ. എന്നിട്ട് കളിതമാശ കഴിഞ്ഞാൽ യഥാസ്ഥാനത്ത് വെയ്ക്കാം.

(അങ്ങിനെ ചെയ്യുന്നു)

ഈ ബ്രാഹ്മണന്റെ ശരീരത്തിൽ സ്ത്രീയുടെ ആത്മാവിനെ നിക്ഷേപിച്ചു. സ്വാമിയുടെ സത്വം പോലെ തന്നെ ശീലവും മാറിയിരിക്കും.

(പോകുന്നു)

സ്വാമിയാർ: (എഴുന്നേറ്റ്) പരഭൃതികേ പരഭൃതികേ

ശാണ്ഡില്യൻ: ഹായ്! ഭഗവാനും ജീവൻ കിട്ടി. ദുഃഖികൾ പെട്ടെന്ന് മരിക്കില്ല എന്ന് തർക്കിക്കണം

സ്വാമിയാർ: രമലികൻ എവിടെ?

രാമലികൻ: ഭഗവാൻ, ഞാനിവിടെ ഉണ്ട്.

ശാണ്ഡില്യൻ: ഹേ ഭഗവാൻ, ഇതെന്താണ് ഇങ്ങനെ? കുണ്ഡിക(=പാത്രം)പിടിയ്ക്കുന്ന ഇടതുകൈകളിൽ ശംഖ് വളകൾ അണിഞ്ഞ പോലെ എനിയ്ക്ക് തോന്നുന്നു.

സ്വമിയാർ: രമലിക എന്നെ ആലിംഗനം ചെയ്യൂ

ശാണ്ഡില്യൻ: കിംശുകദണ്ഡിനെ(സംന്യാസികളുടെ കയ്യിലുണ്ടാകുന്ന പ്ലാശിന്റെ ദണ്ഡ്) ആലിംഗനം ചെയ്തോളൂ.

സ്വാമിയാർ: രമലികാ ഞാൻ നല്ലമത്തയായിട്ടുണ്ട്. (നല്ലവണ്ണം മദ്യം പാനം ചെയ്തിട്ടുണ്ട് എന്നർത്ഥം)

ശാണ്ഡില്യൻ: അല്ലല്ല അങ്ങ് ഉന്മത്തനായിട്ടുണ്ട്. (ഭ്രാന്തനായിട്ടുണ്ട് എന്നർത്ഥം)

രാമലികൻ: ഭഗവാൻ, അങ്ങയുടെ ജല്പനം സംന്യാസികൾക്ക് ചേരാത്തതാണ്.

സ്വാമിയാർ: അൽപ്പം സുരസേവ ചെയ്യട്ടെ. (മദ്യം കുടിയ്ക്കട്ടെ എന്നർത്ഥം)

ശാണ്ഡില്യൻ: വിഷം കുടിയ്ക്കൂ. പരിഹാസത്തിന്റെ അങ്ങേയറ്റമായി തീർന്നു. ഇപ്പോൾ ഭഗവാനുമല്ല അജ്ജുകയുമല്ല അഥവാ ഭഗവദജ്ജുകം എന്ന് വിളിയ്ക്കാം.

സ്വാമിയാർ: പരഭൃതികേ, പരഭൃതികേ, എന്നെ ആലിംഗനം ചെയ്യൂ

പരഭൃതിക: ദൂരെ പോകൂ

അമ്മ: മോളെ, വസന്തസേനേ..

സ്വാമിയാർ: അമ്മേ ഞാനിവിടെ ഉണ്ട്. വന്ദനം അമ്മേ

അമ്മ: ഭഗവാൻ, എന്താണിങ്ങനെ?

സ്വാമിയാർ: അമ്മേ, എന്നെ അറിയില്ലെ? രമലികാ ഇന്ന് താങ്കൾ വല്ലാതെ വൈകിയ്ക്കുന്നു.

രാമലികൻ: ഭഗവാൻ, എനിയ്ക്ക് ബാധകയറിയിട്ടില്ല.

(വൈദ്യൻ പ്രവേശിക്കുന്നു)

വൈദ്യൻ: എട്ടുകൂട്ടം ചേർന്ന ഗുളികയും ഞാൻ കൊണ്ടുവന്നിട്ടുണ്ട്. കാരണം മരിച്ചവൾ ജീവിയ്ക്കുമോ എന്നെനിയ്ക്കറിയില്ല. വെള്ളമെവിടെ വെള്ളം വെള്ളം

(അജ്ജുകയുടെ സമീപം ചെല്ലുന്നു)

മധുകരിക: ഇതാ വെള്ളം.

വൈദ്യൻ: ഗുളിക പൊടിച്ച്ചേർക്കട്ടെ. അവളെ ദംശിച്ചിരിക്കുന്നു. അവൾക്ക് ബാധകയറിയിരിക്കുന്നു

അജ്ജുക: വിഡ്ഢി വൈദ്യൻ. വയസ്സായിട്ടും ഒന്നും പഠിയ്ക്കാതെ വയസ്സായിരിക്കുന്നു. ഉപയോഗശൂന്യൻ. പ്രാണികളുടെ അന്ത്യത്തെ കുറിച്ച് പോലും ഒന്നും അറിയില്ല. അവളെ ഏത് തരത്തിലുള്ള പാമ്പാണ് കടിച്ചിരിക്കുന്നത് എന്ന് പറ.

വൈദ്യൻ: എന്തെങ്കിലും അത്ഭുതകരമായതുണ്ടോ?

അജ്ജുക: ശാസ്ത്രം ഉണ്ടോ?

വൈദ്യൻ: ഉവ്വ്. ധാരാളം ശാസ്ത്രങ്ങൾ ഉണ്ട്. ശാസ്ത്രങ്ങൾ അഞ്ഞൂറും ആയിരവും പറയുന്നുണ്ട്.

അജ്ജുക: എന്നാൽ പറയൂ. വൈദ്യശാസ്ത്രത്തിലുള്ളത് പറയൂ

വൈദ്യൻ: കേൾക്കൂ ഭവതി, വാതം, പിത്തം, ക… ക… ഒഹ്! എവിടെ എന്റെ പുസ്തകം? പുസ്തകം..

ശാണ്ഡില്യൻ: അഹോ! വൈദ്യന്റെ പഠിത്തം! ഒരുവരി കൂടെ അറിയില്ല. ആട്ടെ, ഈ വൈദ്യൻ എന്നെ പോലെ ആയിരിക്കാം. ഇതാ പുസ്തകം.

വൈദ്യൻ: കേൾക്കൂ ഭവതി, വാതപിത്തകഫം എന്നിങ്ങനെ മൂന്ന് തരത്തിൽ വിഷം. അവയെ തൃണിസർപ്പങ്ങൾ എന്ന് പറയുന്നു. നാലമതൊന്ന് ഇല്ല.

അജ്ജുക: പറയുന്ന വാക്കുകൾ തന്നെ തെറ്റ്. തൃണിസർപ്പങ്ങൾ എന്നല്ല ത്രയസർപ്പങ്ങൾ എന്ന് വേണം പറയാൻ. തൃണി നപുംസകലിംഗം ആണ്.

വൈദ്യൻ: ഹേയ്, അപ്പോൾ വ്യാകരണസർപ്പമായിരിക്കും ദംശിച്ചിരിക്കുക.

അജ്ജുക: വിഷവേഗങ്ങൾ എത്ര തരം ഉണ്ട്?

വൈദ്യൻ: നൂറുതരം വിഷവേഗങ്ങൾ ഉണ്ട്.

അജ്ജുക: തെറ്റ്, തെറ്റ്. വിഷവേഗങ്ങൾ ഏഴാണ്. അവ ഇങ്ങനെ, രോമാഞ്ച, മുഖശോഷണം, വിവർണ്ണം, വേപഥു, ഇക്കിളി ഏമ്പക്കം, കിതപ്പ്, ബോധശൂന്യം.

ഈ ഏഴ് വിഷവേഗങ്ങൾ കഴിഞ്ഞാൽ സാക്ഷാൽ അശ്വിനിദേവകൾക്ക് കൂടെ ചികിത്സിച്ച് രക്ഷിക്കാൻ കഴിയില്ല. ഇതിലധികം എന്തെങ്കിലും ഉണ്ടെങ്കിൽ പറയൂ.

വൈദ്യൻ: വാസ്തവത്തിൽ ഇതെന്റെ(വിഷചികിത്സ) വിഷയമല്ല. ഭഗവതീ നമിയ്ക്കുന്നു നിന്നെ. ഞാൻ പോകുന്നു.

(അങ്ങിനെ വൈദ്യൻ പോകുന്നു)

(യമകിങ്കരൻ പ്രവേശിക്കുന്നു)

യമകിങ്കരൻ: ഒഹ്! ഇത്, ഗർഭച്ഛിദ്രം, കുരു, പനി, ചെവി പഴുക്കൽ, ഹൃദ്രോഗം, കണ്ണിനസുഖം,തലച്ചോറിനസുഖം എന്നിങ്ങനെ പലതരം രോഗങ്ങൾ പലജീവികൾക്കും യമപുരി സന്ദർശനത്തിനു കാരണമാകുന്നു. എനിയ്ക്ക് യമധർമ്മന്റെ ആജ്ഞ അനുസരിക്കണം. (അജ്ജുകയുടെ സമീപം ചെന്ന്) ഭഗവാൻ, ഈ സ്ത്രീശരീരത്തിൽ നിന്നും പുറത്ത് വന്നാട്ടെ.

അജ്ജുക: ശരി നിന്റെ ഇഷ്ടം പോലെ.

യമകിങ്കരൻ: ഞാൻ ജീവവിനിമയം ചെയ്ത് എന്റെ കാര്യം നോക്കട്ടെ.

(അങ്ങിനെ ചെയ്ത് പോകുന്നു)

സ്വാമിയാർ: ശാണ്ഡില്യാ, ശാണ്ഡില്യ.

ശാണ്ഡില്യൻ: ഹായ് ഭഗവാൻ പതിവ്പോലെ ആയിരിക്കുന്നു.   

അജ്ജുക: പരഭൃതികേ പരഭൃതികേ

പരഭൃതിക: ഹായ് അജ്ജുക പതിവുപോലെ സംസാരിയ്ക്കുന്നു

അമ്മ: മോളെ, വസന്തസേനേ

രാമലികൻ: ഹാവൂ പ്രിയേ വസന്തസേനേ ഇവിടെ വരൂ.

(അജ്ജുകയും അവളുടെ കാമുകൻ രമലികനും തോഴിമാരും അമ്മയും ഒന്നിച്ച് പോകുന്നു)

ശാണ്ഡില്യൻ: ഭഗവാൻ, ഇതെന്താണ്?

സ്വാമിയാർ: വലിയ കഥയാണ്. അതെല്ലാം ഞാൻ വഴിപോലെ പറഞ്ഞ് തരാം. (നാലുചുറ്റും നോക്കിയിട്ട്) ദിവസം കഴിഞ്ഞു. നോക്കൂ, സൂര്യൻ അസ്തമിയ്ക്കാനായി ആകാശാന്ത്യത്തിൽ മൂശയിൽ നിന്നും ഉരുകിയൊലിയ്ക്കുന്ന സ്വർണ്ണം പോലെ തൂങ്ങി നിൽക്കുന്നു. മേഘങ്ങൾ സൂര്യതേജസ്സിനെ മറച്ചിരിക്കുന്നത് കണ്ടാൽ അന്തരീക്ഷത്തിന്റെ ജ്വലിയ്ക്കുന്നഗർഭം പോലെ തോന്നിയ്ക്കുന്നു.

(രണ്ട് പേരും പോകുന്നു)

ഇങ്ങിനെ ഭഗവദജ്ജുകം സമാപിയ്ക്കുന്നു.